حافظ، گوته، پوشکین

حافظ، گوته و پوشکین با این که از نظر زمانی و مکانی فاصله زیادی با یکدیگر دارند جهان بینی و اندیشه وری آنان همسانیهایی با یکدیگر دارد، بویژه در موضوعاتی همچون ستیز با فرمانروایان، عشق، آزادیخواهی، ... .اگر حافظ شوریده سری مضطرب حال و سرگردان است گوته نیز مردی است که در روزگارش روی به اینده داشت و طبیعت در وجود او صادقانه تر و ناب تر از هر کس دیگری تجلی کرده بود، همان گونه که پوشکین نویسنده ای بی آرام و قرار و نوپردازی سنت شکن بود. جهان بینی حافظ بر پایه عشق استوار است و حاصل این عشق رهایی از بند خویش است. حافظ بازتاب تمام ناتوانی ها و عظمت انسانیت را در شعر خویش به تماشا می گذارد از این رو پیام او پیام عشق است . عشق در اندیشه حافظ فشرده ای است از تمام انسانیت.در سروده های پوشکین نیز افزون بر زیبایی و استواری دردی است که تا ژرفای روح انسان نفوذ میکند و گوته با تکیه بر هوش شاعرانه اش هر آنچه را که دل و جان را از آن خود می کند بدل به شعر می کرد تا دریافتش را از چیزهای بیرونی بیالاید و تسلایی درونی فراهم آورد. طنز پوشکین چونان طنز حافظ ژرف معنی دار و بسیار موجز است . سیلاب شعرها زیر قلم او فشرده می شوند و این خود یکی دیگر از رازهای ماندگاری و جاودانگی او است . او در برابر پیکره آزادی ستم را قربانی می کند. عدم گرایش حافظ، گوته و پوشکین به رسوایان تاریخ و اعاده حیثیت هنرمندانه آنان از برخی شخصیت ها جایگاه ویژه ای به شعر آنان بخشیده است.