بن مایة اساطیری “ روییدن گیاه از انسان ” و بازتاب آن در شاهنامه و ادب پارسی

به دلیل ماندگاری مضمون های اساطیری و نیز تجلی آنها در آثار ادبی - اعم از نظم نثر - بررسی سابقه ی اساطیری برخی از تصویرهای ادبی از موضوعات قابل توجهی است که از شاخه های نقد اساطیری (‌ myth (criticism ) محسوب می شود . یکی از تصویرهای رایج و پرنمود ادبی در شعر پارسی که اساس شکل گیری آن را بید دراساطیر ایرانی جست ، بن مایه ی ‹‹ روییدن گیاه از انسان ›› است ، بدین منظور که درادوار وسبکهای گوناگون شعر پارسی با مضمونها و تصاویر ی روبرو می شویم که در آنها از اشک چشم ، خون ، خوی ، اندامها و متعلقات و خاک گور انسان ‹‹گیاه ›› به معنای عام آن می روید . الگوی کهن و پیش نمونه ی اساطیری این بن مایه در فرهنگ ایران ، اسطوره ی بندهشی ریباس از آب پشت گیومرث است که نخستین بازتاب ادبی آن ، به دو صورت روییدن گیاه از اشک فریدون و سربرآوردن درخت از خون سیاوش در شاهنامه دیده می وشد . تجلیات پنج گانه بن مایه کلی ‹‹ رستن گیاه از انسان ›› شواهد متعددی در اساطیر و داستانهای ایرانی و ملل دیگر و نیز ادب پارسی دارد که مجموع آنها درنهایت با گیاه تباری انسان نخستین در اسطوره و به تبع آن ، جنبه توتمیک گیاه در معتقدات باستانی مرتبط است .