جستاری در باب وجهه ادبی تاریخ بیهقی

این نوشتار در صدد پاسخ گفتن به این پرسش است که چرا تاریخ بیهقی که ابتدا اثری تاریخی بوده است ، اینک وجهه ای ادبی به خود گرفته است و چرا بیشتر در ساحت ادبیات مورد نقد و بررسی قرار می گیرد تا در حوزه تاریخ ؟ در این نوشتار ابتدا به برخی تعاریف نسبی تاریخ و ادبیات پرداخته ایم و وجوه تشابه و تخالف میان این دو را بیان کرده ایم . بر پایه دیدگاههای نوین ،‌ نتیجه گرفته ایم که توصیفات تاریخی هم به این دلیل که در پدیده متغیر زبان تبلور یافته اند و هم به علت جانبداری ها و ایدئولوژیهای تاریخ نگار در نحوه ارائه آنها ، نمی توانند واقعیت را آنگونه که هست بنمایانند . در نتیجه تاریخ ، با داعیه واقعیت گویی ،‌ نمی تواند در برابر ادبیات ، با وجهه تخیلی قرار بگیرد . اما آنچه ادبیات و تاریخ را به هم نزدیک می کند ، یکی فهم پذیری و دیگری تاویل پذیری آنهاست . آنچه تاریخ بیهقی را در عداد مواریث ادبی ما قرار داده است ، علاوه بر جنبه های ساختار معنایی ، شیوه بیان آن و یا به عبارتی کاربرد خاص زبان و به نوعی زیبایی زبانی آن بوده است . در پایان نوشتار نیز برخی از کاربردهای زبانی که مرتبه ای زیبا شناختی را به خود گرفته اند ،‌ به عنوان نمونه آورده ایم .