تاثیر جهان بینی ایرانی و سامی در عرفان اسلامی

آنچه امروزه به نام “عرفان اسلامی” شناخته شده، با پانهادن به حریم فکری و فرهنگی اقوام و ملل مختلف، تحت تاثیر جهان بینی خاص آن اقوام، به گنجینه اندیشگی خود، تنوع و غنا بخشید. عرفان اسلامی، اگر چه آموزه های عبادی و خداشناسی خود را از منابع اصیل اسلامی - قرآن و کلام نبوی - گرفته است، اما از لحاظ جهان بینی، سخت تحت تاثیر افکار و اندیشه های سامی و ایرانی و فیلسوفان یونانی بویژه افلاطون و نو افلاطونیان بوده است. (زرین کوب، 1362: 267-268؛ ریپکا و دیگران، 1354: 347؛ ستاری، 1374: 11-33؛ تدین، 1372: 737-780؛ برتلس، 1356: 26-29). در این گفتار در پی آنیم تا ابتدا اصول جهان بینی سامی و ایرانی را شناسایی کرده، سپس به نحوه تاثیر آن جهان بینی در مجموعه افکار و اندیشه های عرفان اسلامی بپردازیم. با این بررسی خواننده محترم می تواند علت اساسی (ناسازگاری عرفان ایران و جلوه ها و مظاهر آن را با عقاید سایر جهان اسلام) آن گونه که برتولد اشپولر (1364: 288) در بررسی عرفان حلاج از آن خبر داده. دریابد.