مدل تقسیم سود سهام با رویکرد ارزش‌آفرینی در بازار سرمایه ایران: روش اقتصادسنجی گشتاورهای تعمیم‌یافته

هدف: با توجه به اینکه امروزه آگاهی از عوامل موثر بر سود تقسیمی، یکی از دغدغه‌های اساسی مدیران و سیاست‌گذاران اقتصادی است، مطالعه حاضر به‌دنبال شناسایی عوامل درونی و بیرونی تعیین‌کنندۀ سیاست تقسیم سود، در شرکت‌های پدیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در دورۀ زمانی 1388 تا 1400 و مدل‌سازی سود تقسیمی با استفاده از رویکرد ارزش‌آفرینی است.روش: در این پژوهش، ابتدا همۀ عوامل بالقوۀ موثر بر سود تقسیمی، بر اساس نظریه‌ها و مطالعات تجربی و همچنین با بهره‌مندی از نظر خبرگان استخراج شد؛ سپس برای هر یک از سه متغیر وابسته، نسبت سود تقسیمی به قیمت سهام، نسبت سود تقسیمی به درآمد و نسبت سود تقسیمی به سود هر سهم، به‌طور جداگانه و متغیرهایی که در بازار سرمایۀ ایران رابطۀ معناداری با سود تقسیمی دارند، شناسایی شدند. در ادامه، برای هر یک از معیارهای اندازه‌گیری سود تقسیمی، تمام مدل‌های ممکنی بررسی شد که از ترکیب‌های مختلفی از متغیرهایی به‌دست آمد که در بررسی اولیه بر سود تقسیمی، تاثیر معناداری داشتند و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته، انواع مدل‌های معنادار قابل استخراج تعیین شدند. در مرحلۀ بعد با استفاده از رویکرد ارزش‌آفرینی، مدل‌هایی انتخاب شدند که به حداکثر ارزش‌آفرینی منجر می‌شدند. در مرحلۀ نهایی، از طریق آزمون قدرت تشخیص درست شرکت‌های مستعد بیش‌تقسیمی و کم‌تقسیمی برای هر یک از مدل‌های باقی‌مانده، مدلی که قدرت تشخیص بالاتری داشت، به‌عنوان مدل بهینه انتخاب شد.یافته‌ها: بر اساس نتایج، با استفاده از 36 متغیر مستقل تبیین‌کنندۀ سود تقسیمی و سه شاخص برای متغیر سود تقسیمی، مدل بهینه مربوط به متغیر وابستۀ نسبت سود تقسیمی به سود هر سهم، شامل 11 متغیر تبیین‏کننده، استخراج شد. این مدل به حداکثر ارزش‌آفرینی برای شرکت منجر می‌شود و در آن، متغیرهای انحصار در بازار محصول، جریان نقدی عملیاتی، نسبت وجه نقد به کل دارایی، رشد فروش و رشد اقتصادی، ارتباط مثبتی میزان سود تقسیمی دارد. همچنین متغیرهای نسبت سود تقسیمی دوره قبل، اهرم مالی، فرصت رشد، تغییرات خالص سرمایه در گردش، عدم اطمینان به جریان‌های نقدی و نرخ تورم، ارتباط منفی با میزان سود تقسیمی دارند. این مدل با استفاده از آزمون رویکرد ارزش‌آفرینی تایید شد و با دقت 84 درصد، توان تشخیص درست شرکت‌های مستعد تقسیم سود بیش از حد مورد انتظار و دقت 91 درصد، توان تشخیص درست شرکت‌های مستعد تقسیم سود کمتر از حد مورد انتظار را دارد.نتیجه‌گیری: مدیران شرکت‌های عضو بورس برای اتخاذ یک سیاست تقسیم سود مناسب، باید علاوه‌بر عوامل داخلی شرکت از قبیل رشد فروش، عدم اطمینان جریان نقدی، جریان نقدی عملیاتی، اهرم مالی، نسبت وجه نقد به کل دارایی و فرصت رشد و تغییرات خالص سرمایه در گردش، به ساختار صنعت و میزان انحصار در آن و نیز، شرایط کلان اقتصادی، از قبیل نرخ تورم و رشد اقتصادی نیز توجه کنند تا بیشترین ارزش‌آفرینی برای شرکت و سهام‌داران حاصل شود.

a stock dividend model applying the value creation approach in iran’s capital market: the generalized method of moments

objectiveone of the important concerns of managers and economic policymakers is the identification of stock dividend determinants. therefore, this study explores the internal and external determinants of stock dividends among corporations listed on the tehran stock exchange from 2009 to 2021. additionally, this research aims to design a suitable model of stock dividends for iran’s capital market by considering the value creation approach. methodsin the initial phase, all potential determinants of stock dividends were extracted by reviewing the extant literature, theories, and expert opinions. subsequently, in the second phase, variables exhibiting a significant relationship with stock dividend ratio measures (including dps to price ratio, dps to sales revenue ratio, and dps to eps ratio) in iran’s capital market were identified. in the third phase, the creation and examination of various models for stock dividends, resulting from different combinations of explanatory variables, were undertaken. it should be noted that the model is fitted by using the dynamic econometrics approach of the generalized moments method. in the next phase, stock dividend models that maximize value creation for firms and stockholders were selected. finally, the accuracy of the models in identifying companies with a propensity to distribute dividends above or below the expected level was tested. resultsthe findings of this study indicate that the optimal model for stock dividends is the dps to eps ratio, comprising 11 explanatory variables selected from a pool of 36 variables. using this model for stock dividends leads to the creation of maximum value for firms and stockholders. according to the extracted model, monopoly in the product market, operating cash flows, cash level, sales growth, and economic growth positively affect stock dividends. the stock dividend of the previous period, financial leverage, growth opportunities, changes in net working capital, uncertainty of cash flows, and inflation rate negatively impact stock dividends. this model was validated using the value creation approach test. moreover, the accuracy of the extracted model in identifying companies with a propensity to distribute dividends above and below the expected level is 84% and 91%, respectively. conclusionto have a suitable stock dividend policy, managers should consider sales growth, uncertainty of cash flows, operating cash flows, financial leverage, cash level, growth opportunities, and changes in net working capital as internal factors. the structure of the industry, its level of monopoly, macroeconomic conditions such as inflation rate, and economic growth should be considered as external factors. adopting such a stock dividend policy results in the creation of maximum value for both the firm and its shareholders.