امکان یا امتناع پیش‌بینی قیمت سهام: شواهدی از صنعت پتروپالایش

هدف: فاما (1970) نشان داد بازارهای سهام کارایی ضعیفی دارند و از مدل گام تصادفی پیروی می‌کنند و به همین دلیل، سرمایه‌گذاران با استفاده از داده‌های گذشته، نمی‌توانند به بازده غیرعادی دست یابند؛ از این رو دانستن این موضوع که قیمت سهام از چه فرایندی پیروی می‌کند، اهمیت زیادی دارد. سهام شرکت‌های فعال در صنایع پالایشی و پتروشیمی، به‌دلیل سودآوری، توزیع سود نقدی و بازدهی مناسب، از محبوبیت بالایی برخوردارند. همچنین برخی فعالان، شرکت‌های پتروپالایش را پیشروهای بازار تلقی می‌کنند و بر اثرگذاری آن‌ها روی روند بازار تاکید دارند. از این رهگذر، هدف این مقاله، آزمون فرضیه گام تصادفی یا کارایی ضعیف قیمت روزانه سهام شش شرکت پتروشیمی و سه شرکت پالایشی است.روش: انتخاب شرکت‌ها، بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و بر مبنای معیارهای ارزش بازار و معاملات، شناوری سهم و بزرگی شرکت است. این معیارها احتمال شکل‌گیری رفتار توده‌وار را کاهش می‌دهد و شناسایی بهتر الگوی رفتاری میسر می‌شود. برای آزمون فرضیه گام تصادفی، در مرحله نخست آزمون‌های ریشه واحد دیکی فولر گسترش‌یافته (adf) با رویکرد دولادو و همکاران (1990) و همیلتون (1994) و همچنین، آزمون ریشه واحد با شکست ساختاری درون‌زای زیووت و اندروز (za) انجام گرفت. با توجه به نتایج مرحله نخست، در مرحله دوم برای کنترل نوسان‌ها و اثرهای اهرمی در ارزیابی کارایی ضعیف، از رویکرد گارچ (1و1) و گارچ نمایی بهره گرفته شد. برای انجام آزمون فرضیه کارایی ضعیف، از داده‌های روزانه قیمت سهام (تعدیل شده) استفاده شد.یافته‌ها: نتایج آزمون ریشه واحد دیکی فولر و شکست ساختاری درون‌زای زیووت و اندروز، نشان داد که از میان 9 شرکت پتروپالایش، 6 شرکت نوری، پارسان، پارس، تاپیکو، شپنا و شتران، از گام تصادفی خالص (کارای ضعیف) و 3 شرکت فارس، شپدیس و شبندر نیز، از گام تصادفی با عرض از مبدا (نبود کارایی ضعیف) پیروی می‌کنند. افزون بر این، نتایج مدل‌های گارچ و گارچ نمایی نشان داد که برای هر 7 شرکت، رابطۀ مثبت بین ریسک و بازده برقرار است. همچنین، شوک‌های نوسان‌ها در 4 شرکت فارس، نوری، پارس و تاپیکو، کاملاً پایدار است (کارایی ضعیف). در مقابل، شوک‌های وارده بر 3 شرکت پارسان، شپدیس و شتران موقتی است و با گذشت زمان، اثر این شوک‌ها از بین می‌رود و قیمت به متوسط بلندمدت تعدیل می‌شود (نبود کارایی ضعیف). شواهد تایید می‌کند که در 7 شرکت، نوسان‌های ناشی از اخبار منفی (بد)، بیش از نوسان‌های ناشی از همان سطح اخبار مثبت (خوب) است.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های دو مرحله، شرکت‌های نوری، پارس، تاپیکو و شپنا، کارایی ضعیفی دارند؛ یعنی رفتار قیمت سهام این شرکت‌ها پیش‌بینی‌کردنی نیست. در مقابل شرکت‌های پارسان، شپدیس، شتران، فارس و شبندر کارایی ضعیفی را نشان نمی‌دهند؛ به این معنا که می‌توان رفتار قیمت سهام آن‌ها را پیش‌بینی کرد. پیامدهای نتایج این مقاله، برای سرمایه‌گذاران در بازار سهام ایران ضروری است. فعالان بازار می‌توانند در خصوص هر سهامی که کارا نیست و تاحدی الگوی رفتاری آن‌ها پیش‌بینی‌کردنی است، مدل‌سازی مناسبی انجام دهند و بینشی در خصوص قیمت‌های آینده آن‌ها به‌دست آورند و سود کسب کنند.

the possibility or impossibility of stock price prediction: evidence from the petrochemical industry

objective fama (1970) showed that stock markets have weak efficiency and follow the random walk model, so investors cannot achieve abnormal returns by using historical data. it is very important, therefore, to know about the stock price process. the refining and petrochemical industry companies’ stocks are among the most popular ones in the iranian stock market because they often distribute appropriate dividends to shareholders and sometimes even have good price returns. also, petrochemical companies are known as the leaders of the stock market, with a great effect on the main stock market index in iran (tepix). this article is to test the random walk hypothesis or weak efficiency of daily stock prices in six petrochemical and three refining iranian companies.methods to test the random walk hypothesis, in the first stage, augmented dickey-fuller (adf) unit root tests were conducted using the approaches proposed by dolado et al. (1990) and hamilton (1994), along with the zivot and andrews (za) unit root test incorporating an endogenous structural break. according to the first stage, garch (1.1) and exponential garch approaches were used in the second stage to control the fluctuations and leverage effects in evaluating weak efficiency. daily stock price data (adjusted) were used to test the weak efficiency hypothesis.results the results of the augmented dickey-fuller (adf) unit root test and the zivot and andrews endogenous structural break showed that iranian companies of nouri, parsan, pars, tapico, shepna and shetran are pure random walk (weak efficiency). however, fars, shepdis, and shabandar follow a random walk with drift, suggesting the absence of weak efficiency in these companies. in addition, the results of garch and exponential garch models showed that there is a positive relationship between risk and return for all seven companies. also, volatility shocks in fars, nouri, pars, and tapico companies are completely permanent (weak performance). in addition, the shocks observed in parsan, shepdis, and shatran companies are transient, with their effects dissipating over time, and the prices readjusted to the long-term mean, indicating the absence of weak efficiency. the evidence confirms that in these companies, the volatility caused by negative (adverse) news is more than the volatility caused by the same level of positive (favorable) news.conclusion according to the findings of the two stages, nouri, pars, tapico, and shapna companies have weak efficiency which means that the stock price behavior of these companies cannot be predicted. on the other hand, parsan, shapedis, shatran, fars and shabandar companies show weak efficiency which means that their stock price behavior is predictable. the results of this article have important implications for investors in the iranian stock market. market participants can engage in effective modeling for stocks that lack efficiency and exhibit predictable behavioral patterns to some extent. this allows them to gain insights into future prices and potentially earn profits.