استثنای تروریسم در قوانین مصونیت ایران، آمریکا و کانادا

تروریسم هیچ‌گاه از جمله استثنائات اصل «مصونیت دولت‌ها نزد دادگاه‌‌های خارجی» نبوده است اما دولت آمریکا در سال 1996 و متعاقب آن دولت کانادا در سال 2012 میلادی با تصویب قوانینی در خصوص مقابله با ارتکاب اعمال تروریستی، مصونیت دولت‌هایی که حامی تروریست قلمداد می‌نمایند، را نزد دادگاه‌‌های داخلی خود سلب کرده‌اند. دولت ایران نیز در مقام اقدام متقابل، «قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌‌های خارجی» را در سال 1378 تصویب و متعاقبا آن را اصلاح و تکمیل کرده است. البته این قانون، مصونیت دولت‌‌های خارجی حامی تروریسم را هم برای ارتکاب اعمال مغایر حقوق بین‌الملل و هم از جهت حمایت از اقدامات زیان‌بار گروه‌‌های تروریستی سلب کرده است. با لحاظ توجه به مشروعیت یا عدم مشروعیت این قوانین و رویه قضایی مبتنی بر آن در حقوق بین‌الملل، فرضیه این مقاله آن است که رویکرد متفاوت قانون آمریکا، ایران و کانادا در مورد «تروریسم» و «حمایت» از آن و همچنین خاستگاه‌‌های مختلف قانون‌گذاران آمریکایی و کانادایی در تصویب قوانین مذکور و مبنای متفاوت قانون ایران که در مقام تقابل به تصویب رسیده است، به‌گون‌های است که مانع شکل‌گیری رویه لازم برای ایجاد عرفی جدید و مغایر با قاعده عرفی موجود خواهد شد.