نظریه «حاکمیت مشترک نیروی کار و سرمایه» در حقوق شرکت‌های تجارتی ایران

این مقاله با یک شیوه توصیفی و تحلیلی سعی در پاسخ به این پرسش اساسی داشته است که آیا مدل حاکمیت شرکتی مبتنی بر مشارکت نیروی کار و سرمایه در ساختار شرکت‌های تجارتی ایران قابلیت اعمال را دارد یا خیر؟ نتایج مقاله نشان می‌دهد که علیرغم آنکه نظام حقوقی ایران تاکنون مقرره صریحی در خصوص مشارکت نیروی کار در هیئت‌مدیره شرکت‌های تجارتی نداشته است لیکن ایده اولیه توجه به نیروی کار در مقررات قانونی حاکم بر شرکتهای تجارتی ایران وجود داشته اما برخلاف برخی نظام های حقوقی نظیر آلمان هیچگاه منتهی به مشارکت مستقیم نیروی کار در ساختار مدیریت شرکتهای تجارتی نگردیده است. این در حالی است که مدل حاکمیت مشترک نیروی کار و سرمایه هم از منظر هنجاری و هم از حیث ابزاری می تواند سازوکاری مفید جهت تحقق اهداف حاکمیت شرکتی در نظام حقوقی ایران باشد و پیامدهای مثبتی از حیث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، تشویق سرمایه‌گذاری خاص نیروی کار در شرکت، تامین منافع سایر ذینفعان شرکتی و توسعه پایدار شرکت تجارتی به ارمغان آورد. این مقاله با ارائه یک سازوکار تدریجی و منطبق با بافت مقررات حقوقی حاکم بر شرکتهای تجارتی ایران مدل حاکمیت مشترک نیروی کار و سرمایه را به‌عنوان یک شیوه جایگزین –دست‌کم در برخی شرکت‌های تجارتی با نیروی کار معتنابه- معرفی کرده است.

the theory of “corporate govrnance of labor and capital” in the law of iranian commercial companies

through the use of descriptive analytical approach, this article has tried to answer the basic questionwhether the corporate governance model based on labor and capital participation in the structure of iraniancommercial companies can be applied or not? the results of the article show that despite the fact that iran'slegal system has not had an explicit provision regarding labor participation in the board of directors ofcommercial companies, however, the initial idea of paying attention to the labor participation in the legalregulations governing the commercial companies of iran has existed, but unlike some legal systems suchas germany, it has never come to a direct participation of the labor in the management structure ofcommercial companies. this is despite the fact that the corporate governance model of labor and capitalcan be a useful mechanism for realizing the goals of corporate governance in iran's legal system and itbrought positive consequences in terms of reducing information asymmetry, encouraging specificinvestment of labor in the company, securing the interests of other corporate stakeholders and sustainable development of the commercial company. by presenting a gradual mechanism and in accordance with the context of the legal regulations governing iran's commercial companies, this article has introduced the joint governance model of labor and capital as an alternative method - at least in some commercial companies with unlimited labor.