تفکیک اخلاق زیستی و حقوق زیستی

اخلاق زیستی رویکردی میان‌رشته‌ای است که به بررسی مسائل اخلاقیِ برخاسته از به‌کارگیری علوم و فناوری‌های زیستی در زندگی انسان و غیرانسان می‌پردازد. با این حال، در ادبیات این رشته فراوان به تحلیل‌ها و استدلال‌هایی از جنسی دیگر، برمی‌خوریم. حقوق و اخلاق گرچه هر دو در دستۀ علوم هنجاری جای می‌گیرند، از نگاهی متفاوت به مسائل می‌پردازند. متخصصان این حوزه‌ها اغلب بی‌توجه به تمایز «امر اخلاقی» و «امر حقوقی»، از مفاهیمی مانند حقِ اخلاقی سخن می‌رانند. با تحلیل دقیق می‌توان نشان داد چگونه این خلط‌های مفهومی به نتایج نادرست و تناقض در مباحث بایدانگار مربوط به علوم و فناوری‌های زیستی می‌انجامند. تتبع در حقوق و اخلاق زیستی و تحدید دقیق قلمروی هر یک با تکیه بر ویژگی‌های تمایزبخش حقوق و اخلاق می‌تواند از وقوع این خلط‌های مفهومی پیشگیری کند. در این پژوهش برآنیم با طرح و تحلیل محورهای چهارگانۀ «هدف»، «قلمرو»، «تولید قاعده» و «ضمانت اجرا»، با ارائۀ مثال‌هایی از مسائل اخلاق زیستی، تفاوت‌های اخلاق و حقوق را به بحث بگذاریم. پس از آن به‌اجمال به دستۀ سومی از هنجارها، یعنی حق و عدالت، اشاره خواهیم کرد که، همانند حقوق، ناموجه پا به قلمرو اخلاق زیستی نهاده‌اند. بی‌اعتنایی به تمایز اخلاق و حقوق، به‌ویژه در مقام قانونگذاری و قضا، به نقض بی‌طرفی و سوگیریِ قانون به جانب یک دیدگاه اخلاقی می‌انجامد. بدین‌ترتیب، به‌جای آنکه سیاست بستری را برای همزیستی دیدگاه‌های متنوع اخلاقی فراهم آورد، عرصه را بر دیدگاه‌های اخلاقی متفاوت با اخلاق حاکم تنگ می‌کند. نظامی که در آن برخی اخلاق‌ها مجال ابراز وجود نمی‌یابند قطعاً از عدالت به‌دور است.

bio law v. bio-ethics

bioethics is an interdisciplinary approach that deals with ethical issues arising from the application of life sciences and technologies in human and non human life. however, we often come across analyses and arguments of another nature, in the literature of this discipline. although law and morality both are situated in the normative disciplines, they examine issues from different angles. scholars of this field often, confusing “the moral” and “the legal”, use concepts such as moral rights. it could be shown that such kind of conceptual confusion leads to inconsistency in normative discussions on biosciences and technologies. a study of bio law and bioethics, while trying to delimit their boundaries, based on distinguishing features of each field, could prevent those conceptual confusions. in this research, we aim to examine differences between law and ethics, based on discussing four lines of “aim”, “scope”, “rule generation” and “sanction” and bringing in examples of bioethics problems. we then refer to a third kind of normative knowledge, which, has wrongfully entered the scope of bioethics. ignoring the distinction between law and morality, especially in the legislation and adjudication processes, would amount to a breach of impartiality and inclination of law towards a particular moral outlook. consequently, instead of bringing about a context for the coexistence of various ethical viewpoints, politics put pressure on those who believe in a different moral view. a system, in which certain ethical outlooks are accommodated while certain others are not, is undoubtedly far away from justice.