کووید-19 و تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در قبال کنترل بیماری‌های عالمگیر

در تاریخ پرفرازونشیب سلامت عمومی در جهان، ظهور و باز ظهور بیماری‌های عالمگیر به‌عنوان یکی از واقعیات حیات اجتماعی به اقتضای زمینه و زمانۀ خود، بارها تمدن‌های بشری را آزار داده است. شیوع پرشتاب این بیماری‌ها در گسترۀ جهانی بدون احترام به منزلت مرزهای ملی، ثمرۀ طبیعی و نتیجۀ منطقی هزاران نوع همبستگی و وابستگی متقابل میان دولت‌ها و ملت‌هاست. گسترش کووید-19 در ابتدای دهۀ سوم قرن بیست و یکم و واکنش‌های متفاوت دولت‌ها در مواجهه با انتشار این بیماری در قلمرو سرزمینی آنها، حکایت‌گر تشتتی حیرت‌انگیز برای مقابله با این ویروس سر به طغیان برداشته است. امروزه تردیدی وجود ندارد که هرگونه اقدام موثر برای کنترل و نابودی بیماری‌های عالمگیری همچون کووید-19، با همکاری و هماهنگی بین اعضای جامعۀ بین‌المللی، ربط و اتصالی وثیق دارد. نظام حقوق بین‌الملل، نقش برجسته‌ای در تلاش‌های بین‌المللی برای کنترل بیماری‌های مسری و عالمگیر ایفا نموده است. اگرچه جنبه‌های متعدد و پیچیدۀ رابطه بین نظام حقوق بین‌الملل و بیماری‌های عالمگیر، طیفی از رژیم‌های حقوقی مختلف را درگیر خود نموده است، با اندکی تامل می‌توان تقارب و تلاقی بین الزامات آنها را احراز نمود. مقالۀ حاضر درصدد تدارک پاسخ به این پرسش است که نظام حقوق بین‌الملل در ارتباط با کنترل بیماری‌های عالمگیر به‌ویژه کووید19-، متضمن کدام تعهدات بین‌المللی است؟ یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که مقررات بهداشتی بین‌المللی 2005 در کنار برخی قواعد موافقت‌نامه اِعمال اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی 1994، هستۀ اصلی تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در قبال کنترل بیماری‌های عالمگیر ازجمله کووید-19را تشکیل می‌دهد، اگرچه نقایص و کاستی‌هایی نیزدر این تعهدات وجود دارد.

COVID-19 and the International obligations of states concerningControl of the pandemic diseases

In the vicissitudinous history of public health in the world, emerging andreemerging pandemic diseases as one of the realities of social life according toits context and time have repeatedly afflicted human civilizations. The rapidoutbreak of these diseases on a global scale without respect for the sanctity ofnational borders is a natural result and the logical consequence of thousands ofkinds of solidarity and interdependence between states and nations. The spreadof Covid19 at the beginning of the third decade of the 21st century, and thedifferent reactions of states to the outbreak of this disease in the realm of theirterritory, indicate an astonishing dispersion to confront this insurgent virus.Today, there is no doubt that any effective measure to control and eradicatepandemic diseases such as Covid19, has a close link with the cooperation andcoordination of members of the international community. The internationallegal system has played a prominent role in international efforts to controlcontagious and pandemic diseases. Although different and complex aspects ofthe relationship between the international legal system and pandemic diseaseshave involved a range of different legal regimes, with a little contemplationone can determine the closeness and the intersection between theirrequirements. The present essay seeks to provide an answer to the question ofwhat international obligations the international legal system has concerningthe control of pandemic diseases, especially Covid19. The findings of thepresent study show that the 2005 International Health Regulations, along withsome provisions of the 1994 Agreement on the Application of Sanitary andPhytosanitary Measures, form the core of governments’ internationalobligations to control pandemic diseases, including Covid19, although thereare shortcomings in these Obligations.