رفتار متقابل به عنوان شرط اجرای احکام خارجی: مطالعه در حقوق بین الملل خصوصی ایران و آمریکا

مشروط شدن اجرای احکام خارجی به رفتار متقابل کشور محل صدور حکم منشا ابهامات و مسائل متعددی است که حل آنها علاوه بر شناخت حقوق خود ی مستلزم مطالعه حقوق کشورهای طرف رابطه در این مقوله هم است. این مقاله به طرح تعدادی از این مسائل در رابطه بین ایران و ایالات متحده می پردازد. پس از مقدمه ای درباره تعریف شرط رفتار متقابل و جایگاه جهانی شرط، بخش دوم مطالعه ای در تحول رویکرد حقوق آمریکا به مساله است، با توجه ویژه به تاثیری که فدرال بودن این کشور بر آن گذاشته است. بخش سوم پاسخ حقوق ایران را به چند پرسش عملی درباره شرط رفتار متقابل جستجو می کند، از جمله: رفتار متقابل کشور خارجی را باید با نظر به قانون آن کشور احراز کرد یا با مطالعه رویه دادگاههایش؟ بار اثبات درباره این شرط بر عهده کدام طرف است؟ آیا احراز شرط در گرو شناسایی احکامی از جنس همان حکمی است که شناسایی آن از دادگاه ایران تقاضا شده یا شناسایی هرگونه حکمی برای تحقق شرط کافی است؟ اگر قانون دولت خارجی مبهم یا رویه آن متعارض باشد تکلیف چیست؟ و اگر دولت خارجی دولتی فدرال باشد و واحدهای آن موضع یکسانی در قبال شناسایی احکام ایرانی نداشته باشند چه باید کرد؟ در بخش چهارم، با فرض این که شناسایی حکم صادره از دادگاه آمریکایی در ایران تقاضا شود، و بر اساس آنچه در دو بخش پیش از آن گفته می شود، موضع دادگاه ایران درباره مساله رفتار متقابل دولت آمریکا پیش بینی خواهد شد.

the role of reciprocity in the enforcement of foreign judgments: a comparative/correlational study in the iranian and the us law

iran and the u.s. are among the notsomany countries in the world which still assign some role to reciprocity in their respective laws of recognition and enforcement of foreign judgments. the doubts about what this role exactly is in each case and how political tensions between the two countries has affected, or might affect, the way each of them applies its rule of reciprocity to the judgments rendered by the other’s courts specifically makes a detailed analysis of these two legal systems and their interaction, what this article attempts, worthwhile. sketching a basic view of reciprocity as a concept and its current global status, the first chapter provides an introduction to the topic. the next two chapters explore the laws of the u.s. and iran, respectively, on reciprocity, addressing their approaches to a number of practical issues ensuing from their commitment to this rule. the fourth chapter examines each country’ application of its own version of the rule to its specific relation with the other. toward this end, it both studies the actual decisions of iranian and the u.s. courts that involved this matter and contemplates other, possible scenarios in deciding the reciprocity questions in light of the interpretive possibilities that the two legal systems open up.