تاثیر شروط حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات در سلب حق اقامه‌ی دعوی در حقوق ایران و فرانسه

روش‌های غیرقضایی حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات، به‌طور خاص مصالحه و میانجیگری، جایگاه مهمی در نظام‌های حقوقی جهان یافته است. اما تاثیری که این شروط بر حق اقامه‌ی دعوی دارد، در رویه‌ی قضایی فرانسه، برای چند دهه منشا اختلاف نظر بوده است. موضع رویه‌ی قضایی این کشور در این مورد، از نفی هرگونه اثر برای این شروط تا قائل شدن به اعتبار مطلق این شروط در نوسان بوده است. در نهایت، دیوان کشور فرانسه، در سال 2003، درج شروط مصالحه یا میانجیگری را در قرارداد موضوع دعوی، مانع طرح مستقیم دعوی تلقی نموده و ضمانت اجرای عدم رعایت آن را صدور قرار عدم استماع دعوی اعلام کرد. اما با صدور این رای؛ اختلاف نظر در مورد آثار این شروط پایان نیافت، چراکه همچنان این پرسش مطرح بود که آیا این شروط مانع طرح دعوای طاری نیز می‌شود یا خیر؟ به‌موجب رایی که دیوان کشور فرانسه در سال 2017 صادر نمود، این ضمانت اجرا به دعوای اصلی منحصر شد. درنتیجه اقامه‌ی دعاوی طاری بدون رعایت شروط مذکور، قابل پذیرش تلقی گردید. از آنجا که رویه‌ی قضایی ایران نیز در مواجهه با این شروط و به‌طور خاص، تکلیف دادگاه در فرض اقامه‌ی دعوی بدون اجرای این شروط، مواضع متفاوتی اتخاذ نموده است، مطالعه‌ی ماهیت و آثار این شروط، اهمیتی انکارناپذیر در حقوق ایران یافته است. با توجه به این مراتب در این مقاله، تاثیر شروط حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بر دعوای اصلی و دعاوی طاری جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

the effect of amiabe resolution of disputes’ clauses on right of litigation in iranian and french law

nowadays the stipulation of clauses of amiable resolution of disputes, especially mediation and conciliation clauses is a growing trend around the world. but in the french jurisprudence, the effect of these clauses on right of litigation was unclear for decades. the position of french jurisprudence in this respect was on change; sometimes it denies any effect for these clauses, then it recognizes the absolute validity for them. finally in 2003 french supreme court recognize the stipulation of these clauses as the obstacle of action and declare the nonacceptance adjudication as the sanction of nonfulfillment of these clauses. although this decision offered cleare guidance in respect of effect of these clauses, it did not definitely resolve the problem. the controversies continued on the effectivity of these clauses on the incident actions. in accordance to a judgment issued in 2017 by the abovementioned court, the effect of these clauses is limited to principal actions. consequently, bring the incident actions in court without the fulfillment of these clauses is no longer limited. taking into account the fact that iranian jurisprudence also hesitates in respect of the effects of these clauses, especially where one of the contracting parties bring the case without the fulfillment of these clauses, the study of nature and effects of these clauses in iranian law is necessary. in this article the effect of these clauses on principal and incident litigations would be studied separately.