مطالعه‌ی تطبیقی مفهوم و کارکرد «دوست دادگاه» در حقوق ایران و کامن لا

دوست دادگاه (amicus curiae) شخصی است که درباره مسائل موضوعی و حکمی دعوا، اطلاعات و تحلیل های حقوقی خود را به دادگاه ارائه می نماید. ارائه نظریه مشورتی توسط دوست دادگاه، هرچند ریشه در روم باستان دارد، با گسترش استفاده از این نهاد درکامن لا، دوست دادگاه دیگر در مفهوم سنتی و رومی خود صرفاً به عنوان شخصی بی طرف وارد دعوا نمی شود، بلکه ممکن است نفعی غیرمستقیم و عمومی در دعوا داشته باشد.در حقوق ایران، نهادی با عنوان دوست دادگاه وجود ندارد، اما با ملاحظة نظریه های مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه، می توان اداره حقوقی مذکور را معادلی برای دوست دادگاه در مفهوم سنتی و رومی آن، در نظر گرفت. علاوه بر این، با توجه به ماده 199 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب 1379 ، قاضی می تواند از هر شخصی درخواست ارائه نظریه مشورتی راجع به امور موضوعی و حکمیدعوا نماید. وانگهی سازمان های مدنی غیردولتی یا مردم نهاد را که امکان مداخله آنها درجریان دادرسی در ماده 48 قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382 و همچنین ماده 66 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پیش بینی شده است، می توان همان نهادی دانست که در کامن لا، دوست دادگاه در مفهوم نوین آن تلقی می شود.