اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دارای عملکرد تحصیلی در دوره دوم متوسطه

مقدمه : کاهش عمکلرد تحصیلی علاوه بر ایجاد مشکل در فرایند تحصیلی دانش‌آموزان، می‌تواند فرایند شناختی و هیجانی آنها را نیز متاثر سازد که ضروری است با بکارگیری درمان‌های روان‌شناختی مناسب نسبت به کاهش این آسیب‌ها اقدام شود. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دارای عملکرد تحصیلی پایین در دوره دوم متوسطه انجام گرفت.روش کار: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه دارای عملکرد تحصیلی پایین شهر یزد در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 دانش‌آموز دختر دارای عملکرد تحصیلی پایین با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 دانش‌آموز). گروه آزمایش آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (کابات‌زین، 2003) را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی (جینک و مورگان، 1999) و فرسودگی تحصیلی (شائوفلی و همکاران، 2002) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دارای عملکرد تحصیلی پایین در دوره دوم متوسطه تاثیر معنادار دارد (p<0/001). نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر میتوان چنین نتیجه گرفت که که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهیبا بهره گیری از فنونی همانند افکار، هیجانات و رفتار آگاهانه می تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود خودکارآمدی تحصیلی و کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان دختر دارای عملکرد تحصیلی پایین مورداستفاده گیرد.

effectiveness of training mindfulness-based stress decrease on the academic self-efficacy and academic burnout in the female students with low academic performance in the secondary high school

introduction and purpose: educational failure can influence the students’ cognitive and emotional process in addition to making problems in their educational process that applying appropriate psychological treatments to decrease these damages is necessary. therefore the present study was conducted aiming to investigate the effectiveness of training mindfulness-based stress decrease on the academic self-efficacy and academic burnout in the female students with low academic performance in the secondary high school.material and methods: the present study was quasi-experimental with pretest, posttest, control group and two-month follow-up design. the statistical population of the study included female secondary high school students with low academic performance in the city of yazd in academic year 2018-19. 30 female students with low academic performance were selected through clustered random sampling and they were accommodated in the experimental and control groups. the experimental group received mindfulness-based stress decrease (cabat zin, 2003) in ten ninety-minute sessions during two and a half months. the applied questionnaires in this study included academic self-efficacy questionnaire (jing and morgan, 1999) and academic burnout (shaofley et.al, 2002). the data from the study were analyzed through repeated measurement anova method.findings: the results showed that training mindfulness-based stress decrease has significant effect on the academic self-efficacy and academic burnout in the female secondary high school students (p˂0.001). conclusion: according to the findings of the present study it can be concluded that training mindfulness-based stress decrease can be applied as a useful method to improve academic self-efficacy and decrease of academic burnout in female students with low academic performance.