تزیینات کتیبه ای نمای بیرونی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

یکی از بناهای مهم مذهبی دوران اسلامی در ایران، بنای مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در شهر اردبیل است، که دارای کتیبه های زیبا و نفیس می باشد. لزوم شناسایی و بررسی کتیبه های این دوره به خصوص در مجموعه فوق که در تاریخ دوره صفویه بسیار مهم و شاخص بوده، ما را در شناخت کامل و عمیق هنر مذهبی این دوره یاری خواهد کرد. یکی از مهم ترین و محوری ترین تحولات هنر کتیبه نگاری دوره صفوی د راین مجموعه تاریخی اسلامی همانند سایر ابنیه این دوره در شهرهای دیگر غلبه متون مذهبی و دیگر متونی ست که بر مرکزیت مذهب تشیع استوار گردیده است. کتیبه های مزبور که در قسمت های مختلف بنا مانند گنبدها، سر درها، بالای پنجره ها، ایوان ها، حاشیه طاق نماها و ... واقع شده اند، غالبا بر روی کاشی به خط ثلث سفید و زمینه لاجوردی و یا به صورت گچبری نگارش یافته اند و در جایی هم که خط ثلث با خط استوار کوفی همراه شده رنگ قهوه ای روشن برای خطوط کوفی در نظر گرفته شده است. این خصوصیات در واقع یکی از تحولات مهم کاشی کاری این دوره به حساب می آید. جنس کتیبه ها، کاشی و یا گچی است و کاشی ها اغلب به صورت معرق و گاهی هفت رنگ ساخته شده اند. مضمون کتیبه ها در برگیرنده آیات قرآنی، احادیث نبوی و همچنین متون مربوط به ساخت، یا تعمیر بنا در ادوار مختلف است. در مجموع میتوان گفت که هنر کتیبه کاری دوره صفویه مانند سایر شاخه های هنرهای تزیینی این دوره، تغییرات و تحولات عمده ای را به خود دیده است. این تغییرات، هم در مضمون و هم در سبکنگارش خطوط شکل یافته است. به دلیل اهمیت و ارزش این کتیبه ها، پژوهش در مورد بخشی از کتیبه های بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و بیان مفاهیم و ارتباط این گونه کتیبه ها با دیگر بقاع متبرکه در این مقاله صورت گرفته است. قسمت اساسی کار به صورت عکسبرداری و کپی برداری از کتیبه ها در محل و در نتیجه بازخوانی آنها و مراجعه به کتاب مقدس اسلام، قرآن کریم و کتب ادعیه و احادیث انجام گرفته است. بدین ترتیب آنچه پیش رو دارید حاصل مطالعات و تحقیق در مورد بخشی از کتیبه های بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی می باشد، که امید است با بیان و شناساندن آنها بتوان کمک ناچیزی در راه بیان ارزش این کتیبه ها نمود.