بررسی حجیت علم قاضی در فقه و حقوق ایران

در آئین دادرسی اسلام ، علم قاضی به عنوان یکی از ادله اثباتی مورد پذیرش بیشتر فقیهان امامیه قرار گرفته است ؛ اما حقوق دانان با استناد به علم ، برای اثبات دعاوی مخالف اند . این مقاله پس از بیان دیدگاه های مطرح شده پیرامون این موضوع در فقه و حقوق ، به بررسی مبانی نظریات می پردازد با تحقیق در ایات روایت ها و دلایل مطرح شده در فقه ، می توان دلایل معتبری برای اعتبار علم قاضی یافت ؛ اما در میان استدلال های موافقان و مخالفان ، مواردی وجود دارد که موجه به نظر نمی رسد . با توجه به دلایل مورد پذیرش قلمرو اعتبار علم قاضی تعیین می گردد . بر این اساس ارزش اثباتی علم در دادگاه ها تنها برای قضات جامع شرایط است ؛ با وجود این ، استناد به علم برای اثبات جرایمی مانند زنا ، صحیح نیست ، علمی که اعتبار آن به اثبات می رسد ، علم متعارف است ؛ اما لازم نیست که این علم حسی باشد . با مطالعه قوانین موضوعه ایران در می یابیم که علم قاضی به طور مطلق مورد پذیرش قرار گرفته است . یافته های این تحقیق ناهمگونی و تا حدودی فاصله مواد قانونی را از مبانی فقهی مورد پذیرش نشان می دهد .