بررسی اشعار طبی نسخه اول «مثنوی صدریه» علی‌اکبر همدانی

زمینه باید بپذیریم که بخش بزرگی از گنجینه‌های (ادبی) ما آریاییان، از دوران پیشین به جا مانده است. ما نه‌تنها موظفیم این آثار باستانی را ارج نهیم، بلکه باید آن‌ها را عمیقاً بکاویم و زوایای نهفته را جهت ایجاد انگیزه و هویت‌بخشی به پژوهشگران کشور روشن کنیم.هدف مطالعه حاضر با هدف بررسی اشعار طبی نسخه خطی «‌مثنوی صدریه» علی‌اکبر همدانی انجام شد.روش‌ها این مطالعه به روش کتابخانه‌ای، با کلید‌واژه‌های سابقه پزشکی ایران، اشعار صدریه و پزشکی و پزشکی ایران قدیم، در پایگاه‌های اطلاعاتی گوگل‌اسکالر، نورمگز، مگیران، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نور، گیسوم و ویراساینس جمع‌آوری شد. از بین مقاله‌های یافت‌شده 52 مقاله انتخاب و بررسی شدند. سپس اشعار طبی نسخه خطی «مثنوی صدریه» علی‌اکبرهمدانی که در اشعار خود به موارد طبی و موارد مشابهی که صدریه هم مانند حکمای قدیم به آن اشاره کرده است شرح داده شده است.یافته‌ها با‌توجه‌به بررسی اشعار مثنوی صدریه، از 2766 بیت، حدود 79 بیت در‌مورد طب و پزشکی بوده است. وی در این اشعار به مطالب طبی، به‌ویژه آناتومی بدن انسان و کارکرد اعضا اشاره دارد. کارکرد اعضای بدن، مانند چشم، مژه، دندان، حلق و بینی، دماغ (به معنی مغز) حنجره، قوای پنجگانه، سپرزوشش و غیره پرداخته است.نتیجه‌گیری نسخه خطی مثنوی صدریه علی‌اکبر همدانی به سبب داشتن وی‍‍ژگی‌های استثنایی در علوم مختلف، با ساختاری منظوم و با محتوا و محوریت اشعاری عارفانه، تاریخی و سراینده‌ای مسلط بر علوم‌پزشکی، توانسته بازتاب مطلوبی را از پیوند درون‌مایه‌های تاریخی، دینی و علمی (طب) عصرخود (مشروطه) عرضه کند.

review of the medical poems of the manuscript (volume one) of masnavi sadriyeh by ali akbar hamdani

background there are many ancient persian works. we need to respect these works and study them to discover the hidden aspects.objective the present study aims to review the medical poems in the old manuscript “masnavi sadriyeh” by ali akbar hamadani.methods in this review study, a search was first conducted in google scholar, noor mags, magiran, scientific information database (sid), gisoom and virascience websites using the related keywords to collect information. among the found articles, 52 articles were selected and reviewed. then, the medical poems in the manuscript “masnavi sadriyeh” related to their findings were reported.results of 2766 verses in the poems, about 79 were related to medicine. most of them were about the function of body organs such as eyes, eyelashes, teeth, throat, nose, brain, larynx, five senses, liver, lungs, etc.conclusion the old manuscript masnavi sadriyeh favorably reflects the connection between historical, religious, and medical topics