موانع آموزش به بیمار از دیدگاه پرستاران

ﻣﻘﺪﻣﻪ: آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﯾﮑﯽ از اﺑﻌﺎد ﻣﻬﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎی ﭘﺮﺳﺘﺎری و از ﻧﻘﺶﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی ﭘﺮﺳﺘﺎر در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود. ﻫﺪف: اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻮاﻧﻊ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر از دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺷﺎﻏﻞ در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﻬﯿﺪ ﺻﺪوﻗﯽ ﯾﺰد اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. روش ﮐﺎر: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﻄﻌﯽ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﺗﻌﺪاد 162 ﻧﻔﺮ از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﭘﺮﺳﺘﺎری ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻃﺒﻘﻪای وارد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﺪﻧﺪ. جهت ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺗﻌﺪاد ﺗﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎی آن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ دو ﺑﺨﺶ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺨﺶ اول ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮدی و دﻣﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺄﻫﻞ، ﺗﺤﺼﯿﻼت و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر ﺑﻮده و ﺑﺨﺶ دوم ﺷﺎﻣﻞ 19 ﺳوال در ﻣﻮرد ﻣﻮاﻧﻊ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ، دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎران را در ﭼﻬﺎر ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری، ﻧﮕﺮش ﭘﺮﺳﺘﺎران، و ﻣﻬﺎرت آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار داد. ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﯿﺎس ﺳﻪ درﺟﻪای ﻟﯿﮑﺮت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ، ﻣﺘﻮﺳﻂ و زﯾﺎد ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﻧﻤﺮه 1 ﺗﺎ 3 ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ در ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﺮه 6 ﺗﺎ 18 ﺑﻮده ﮐﻪ ﻧﻤﺮه ﮐﻤﺘﺮ از 10 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ»، 10 ﺗﺎ 14 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ» و ﺑﯿﺸﺘﺮ از 14 «ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎد» را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد. در ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﺮات ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﺣﯿﻄﻪ ﻧﮕﺮش ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﺮه از 2 ﺗﺎ 6 ﺑﻮده ﮐﻪ ﻧﻤﺮه ﮐﻤﺘﺮ از 3 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ»، 3 ﺗﺎ 4/5 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ» و ﺑﯿﺸﺘﺮ از 4/5 «ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎد» و در ﺣﯿﻄﻪ ﻣﻬﺎرت آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﺮه از 5 ﺗﺎ 15 ﺑﻮده ﮐﻪ ﻧﻤﺮه ﮐﻤﺘﺮ از 8 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ»، 8 ﺗﺎ 11/5 «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ» و ﺑﯿﺸﺘﺮ از 11/5 «ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎد » ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﻧﻬﺎﯾﺖ داده ﻫﺎی ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و آزﻣﻮن ﻣﺠﺬور ﮐﺎی ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق داﻧﺸﮑﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﻬﯿﺪ ﺻﺪوﻗﯽ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: از ﺗﻌﺪاد 162 ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه 149 ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯽ 92 درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. دادهﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ 45/2 درﺻﺪ از ﻣﺮدان و 47/3 درﺻﺪ از زﻧﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر، ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری را دارای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ در اﺟﺮای آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ. 45/8 درﺻﺪ از ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﺠﺮد و 47/5 درﺻﺪ از ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﺘﺄﻫﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری را دارای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ در اﺟﺮای آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ. اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻣﺠﺬور ﮐﺎی ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر، وﺿﻌﯿﺖ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ، ﺗﺄﻫﻞ و ﻣﺪرک ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﺣﯿﻄﻪ ﻫﺎی ﻣﻮاﻧﻊ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداری وﺟﻮد ﻧﺪارد(0/05≤p). داده ﻫﺎی ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ 31/5 درﺻﺪ از ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را در اﺟﺮای آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر دارﻧﺪ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ 47/7 درﺻﺪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری، 2/7 درﺻﺪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﻧﮕﺮش ﭘﺮﺳﺘﺎران و 14/1 درﺻﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را در اﺟﺮای آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر دارﻧﺪ، اﻋﻼم ﻧﻤﻮده اﻧﺪ. آزﻣﻮن آﻣﺎری ﻣﺠﺬور ﮐﺎی ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری و ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﯽداری وﺟﻮد داﺷﺖ(p=0/048). ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ، ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در رﺗﺒﻪ دوم، ﺣﯿﻄﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ در رﺗﺒﻪ ﺳﻮم و ﺣﯿﻄﻪ ﻧﮕﺮش ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻢ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در اﯾﺠﺎد ﻣﻮاﻧﻊ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮاﻧﻊ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر زﯾﺎد داﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺠﻢ زﯾﺎد وﻇﺎﯾﻒ ﮐﺎری (74/5%)، ﮐﻤﺒﻮد ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺷﺎﻏﻞ در ﺑﺨﺶ (71/8%) و ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺎی ﮐﺎری ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ (70/4%) ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ. ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻧﻬﺎ را ﮐﻢ ذﮐﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﻮد: آﻣﻮزش اﻣﺮی ﺗﺨﺼﺼﯽ و در ﺣﻮزه وﻇﺎﯾﻒ ﭘﺰﺷﮏ اﺳﺖ (54/4%)، ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﭘﺮﺳﺘﺎر در آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر (43/5%)، ﻋﺪم اﺑﻼغ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر (40/3%). ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی: ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎری ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را در اﺟﺮای آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر دارد، ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺴئولین ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮوی ﭘﺮﺳﺘﺎر در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ وﻇﺎﯾﻒ ﮐﺎری و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻬﺖ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ، ﭘﺮﺳﺘﺎران را ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ.