پژوهشی در حجیت ذاتی قطع در علم اصول

از میان معانی حجیت، سه معنا در مسئله «حجیت قطع» مطرح است: الف) قرارگرفتن حد وسط؛ ب) کاشفیت و طریقیت؛ ج) معذریت و منجزیت. در اندیشه شیخ انصاری، اتصاف قطع به‌معنای اول صحیح نیست. در مورد معنای دوم، چهار دیدگاه درمیان اصولیان مطرح است: مطابق دیدگاه اول، کاشفیت و طریقیت، ذاتی باب ایساغوجی وجزء مقوم برای قطع است، اما مطابق دیدگاه دوم، کاشفیت و طریقیت، مقوم حقیقت قطع است و تمام حقیقت قطع را تشکیل می‌دهد. دیدگاه سوم بر این است که کاشفیت و طریقیت از لوازم قطع است. مطابق دیدگاه چهارم، کاشفیت قطع پذیرفتنی نیست. در مورد معنای سوم نیز پنج دیدگاه مطرح است:دیدگاه اول، ذاتی‌بودن معذریت و منجزیت برای قطع است؛دیدگاه دوم، لازم ذاتی‌بودن معذریت و منجزیت است؛دیدگاه سوم، حکم عقلی به معذریت و منجزیت است؛دیدگاه چهارم، اعتباری‌بودن معذریت و منجزیت استو دیدگاه پنجم، تبعیت معذریت و منجزیت از مولویت مولی است. نوشتار حاضر به تحلیل و بررسی این دیدگاه‌ها می‌پردازد. مسئله «حجیت قطع» با علم فقه نیز ارتباط تنگاتنگی دارد؛ زیرا از یک‌سو، مطابق دیدگاه ذاتی‌بودن حجیت برای قطع، امکان ردع از قطع از سوی شارع وجود ندارد، اما در مباحث فقهی، مواردی یافت می‌شود که با علم تفصیلی متولد از علم اجمالی، مخالفت شده که با حجیت ذاتی قطع ناسازگار می‌نماید.

A Research on the Intrinsic Authenticity of Certainty in Usūl alFiqh

There are at least three meanings for the term authority (AlHujjīyyah) regarding "authority of certainty": A the intermediate term in an analogy; B Revealability (Presentivity); C Justifiability and incontrovertibility.‎ Shaykh Anṣārī holds that the first meaning cannot be assigned to the Certainty. Regarding the second meaning, there are four opinions among Uṣūlī scholars: The first view maintains that Revealability (Presentivity) as Isagoge's essential is constituent of Certainty. ‎According to the second view, Revealability (Presentivity) forms the whole nature of Certainty. ‎The third view insists that Revealability (Presentivity) is a concomitant to the Certainty. ‎And according to the last view, Revealability of Certainty is not acceptable. ‎There are also five views respecting the third meaning: A Justifiability and incontrovertibility are intrinsic to the Certainty. B Justifiability and incontrovertibility are intrinsic concomitants to the Certainty. C Justifiability and incontrovertibility are just rational judgments. D Justifiability and incontrovertibility are conventional notions. E Justifiability and incontrovertibility are subordinate to the mastery. ‎This paper studies and analyses these views. ‎Authenticity of Certainty has a close correlation with Fiqh, since, due to the "intrinsic authenticity of certainty" viewpoint, prohibiting from following Certainty is impossible. However, there are cases in the Fiqh that the Certainty which is caused from Uncertain Perception is disregarded. Definitely this opposition is in contrast with the Intrinsic Authenticity of Certainty.