مطالعه تطبیقی قانون حاکم بر قرارداد بیمه (حقوق ایران و اتحادیه اروپا)

قرارداد بیمه ممکن است به‌واسطه دخالت یک یا چند عنصر خارجی به دو یا چند نظام حقوقی ارتباط پیدا کند. ممکن است این نظام ها حقوق ایران و اتحادیه اروپا باشند. در این خصوص باید دانست که قانون کدام یک از نظام های مذکور بر چنین قراردادی حکومت خواهد کرد. در حقوق اتحادیه اروپا، دستورالعمل‌های ویژه ای دیده می شود که در آن ها ضوابط چگونگی تعیین قانون حاکم بر قرارداد بیمه پیش بینی شده است. اما در حقوق بین‌الملل خصوصی ایران، مقررات حقوقی خاصی در این‌باره وجود ندارد و لذا برای تعیین قانون حاکم بر قرارداد بیمه باید به مقررات عمومی رفع تعارض قوانین رجوع کرد. قاعده عمومی در این زمینه، ماده 968 قانون مدنی است. مطابق عامل های ربط پیش بینی شده در دستورالعمل های اتحادیه اروپا، علی­الاصول قرارداد بیمه غیرعمر تابع قانون محل سکونت معمولی بیمه‌گذار (درمورد شخص حقیقی) یا اداره مرکزی او (در خصوص شخص حقوقی) و در عقد بیمه عمر، تابع قانون محل سکونت معمولی بیمه گذار یا تابعیت اوست. عامل های ربط مزبور موجب می شود تا قانون کشور عضو اتحادیه اروپا که با آن نزدیک ترین ارتباط را دارد بر قرارداد بیمه حاکم شود. در حقوق ایران،  بین قراردادهای بیمه دارای خصیصه تجارتی و مصرفی باید قائل به تفکیک شد: در خصوص قرارداد بیمه دارای خصیصه تجارتی، باید قاعده حل تعارض خاصی را پیش بینی کرد و در آن، اصل خودسامانی یا آزادی اراده را در انتخاب قانون حاکم بر آن نافذ دانست. درمورد قرارداد بیمه دارای خصیصه مصرفی باید نظام مقرر در ماده 968 قانون مدنی را اصلاح و عامل ربطی را در ماده مذکور پیش بینی کرد تا بر اساس آن، قانونی حاکم بر قرارداد بیمه شود که با آن نزدیک ترین ارتباط را داشته باشد. بنابراین در پایان مقاله، قاعده حل تعارض منطقی و قابل قبول در زمینه قانون حاکم بر قرارداد بیمه به قانونگذار ایرانی پیشنهاد خواهد شد.

A Comparative Assessment of the Applicable Law on Insurance Contract(Iran and European Union Law)

An insurance contract may connect two or more legal systems by virtue of interefering with one or several foreign elements. These systems can involve Iranian or European Union Law. European Union Law indicates Special Directionthat contains criteria which determine the ApplicableLaw on Insurance Contracts. However, Iranian Private International Law has no specific Laws in this regard and consequently, making the general rules of the conflict of laws as the Applicable Law on Insurance Contract. The main rule in this field is Article 968 of the Civil Code. According to the connecting factors of the EU Insurance Directive, the nonlife insurance follows the law of the home country of the policyholder, or in case of the policyholder being a legal entity, the law of the home country of that particular establishment of legal entity to which the contract relates is applicabale. Life insurance contract follows the law of the Member State of the habitual residence or nationality of the policy holder. The mentioned connecting factors make the law of the country to govern the contract which is most closely connected to the contract. In Iranian legal system, insurance contract of commercial and consumer characteristics shall be distinguished freedom to choose the applicable law is granted to insurance contract of commercial characteristics. Contract of consumer characteristics must be amended in the regime of Article 968 of the Civil Code and the connecting factors to govern the insurance contract shall be predicted in the mentioned article to which the contract is most closely related. Finally, a logical and acceptable conflict rule in the field of the Applicable Law on Insurance Contract will be proposed to Iranian legislative body.