دلایل استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران

استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران از اوایل دهه هفتاد شمسی به‌عنوان یکی از سازوکار‌های قراردادی رایج در جذب سرمایه‌گذاری به‌ویژه سرمایه‌گذاری خارجی قرار گرفت که دلیل آن را باید در وجود برخی از محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی جستجو نمود. با‌وجود این، عمده‌ترین دلایل استفاده از قراردادهای مذکور در این حوزه را می‌توان وجود الزامات یا محدودیت‌های قانونی از قبیل اصول 43 و 44 و 45 و81 قانون اساسی و همچنین رعایت اصولی از قبیل اصول مالکیت و حاکمیت دولت بر منابع و مخازن نفتی و گازی و تامین مصالح کشور و ضرورت توسعه اقتصادی دانست. قرارداد بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز به‌نحوی طراحی شده است که دولت میزبان به دلیل الزامات قانونی فوق، هیچ‌گونه مالکیت یا مشارکتی را برای شرکت سرمایه‌گذار خارجی به‌رسمیت نشناخته و وی را مکلف می‌نماید تا پس از راه‌اندازی و تولید، میدان را به شرکت ملی نفت ایران (کارفرما) واگذار نماید.