تکامل جایگاه هنجاری توسعه پایدار در نظام حقوق بین‌الملل

توسعه را می‌توان محصول مشارکت و سهم‌‌خواهی جهان سوم از حقوق بین‌الملل تلقی کرد. در طول سال‌ها، سیری تاریخی در رابطه با تحول مفهومی و جایگاه هنجاری قواعد توسعه در حقوق بین‌الملل قابل مشاهده است. حق بر توسعه که ابتدائاً با اقتصادی و اساساً برای نگاهی صرفاً ایجاد نظم نوین اقتصادی مطرح شد، به‌تدریج به ابعاد مفهومی جدیدی مانند توسعه اجتماعی توجه کرد و پذیرش همین مضمون، بنیانی شد برای طرح مفاهیم دیگر مبتنی بر توسعه، مانند توسعه انسانی، توسعه هزاره و نیز توسعه پایدار. مورد اخیر در قالب الگویی برای سازندگی پایدار با ادغام سه رکن توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و محیط‌زیست، به نوعی تعیّنِ مفهوم توسعه ‌است. می‌توان تبیین ماهیت توسعه پایدار در حقوق بین‌الملل را یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در حوزه حقوق بین‌الملل تلقی کرد. این چالش به گونه‌ای از ابتدای طرح مباحث مرتبط با حق بر توسعه در فضای حقوق بین‌الملل وجود داشته و تا امروز در این‌ باره در میان حقوق‌دانان بین‌المللی اتفاق‌نظری شکل نگرفته است. با لحاظ سیر تکاملی و کارکردهای توسعه پایدار، پژوهش حاضر در قالب مطالعه توصیفی– تحلیلی، به تبیین ماهیت و رفع ابهامات در خصوص جایگاه توسعه پایدار به‌عنوان تعهد بین‌المللی در حقوق بین‌الملل می‌پردازد.

The Evolution of Normative Status of Sustainable Development in International Law

Development could be considered as the outcome of the thirdworld’s engagement and demand for participation in international law. Over the years, the concept and normative position of the rules of development has undergone a historical evolution. The right to development initially conceived with a purely economic perspective and essential to create a new economic order, gradually took on new conceptual dimensions, such as social development. Reception of these aspects has led to the establishment of new concepts such as human development, millennium development, and also sustainable development. The latter has been regarded as the selfactualization of the concept of development by combining the three pillars of economic, social, and environmental development in the form of a sustainable construction. Explaining the nature of sustainable development has been one of the most challenging subjects in the current international law system in which scholars have yet to come to a consensus in this regard. Considering the evolution and the functions of sustainable development, this article using a descriptiveanalytical method tries to determine the normative position of sustainable development as an international obligation in international law.