اعتبار شروط یک‌طرفه تعیین صلاحیت داوری، در داوری تجاری بین‌المللی

امروزه ارجاع اختلافات به داوری، از شیوه‌های مرسوم در حل اختلافات تجاری است. ازجمله شروطی که در قراردادهای تجاری بین‌المللی گنجانده می‌شود، شروطی است که از آن تحت عنوان شروط یک‌طرفه، تلفیقی یا اختیاری یا نامتقارن مربوط به صلاحیت یاد می‌شود و منظور از این شروط این است که داوری و دادگاه، با هم در اختیار یکی از طرفین باشد تا با توجه به اینکه کدام شیوه حل‌و‌فصل اختلاف بهتر منافع وی را تامین می‌کند و تضمین بیشتری برای اجرای رای علیه دارایی‌های طرف مقابل دارد، مرجع صالح به رسیدگی را تعیین کند. موضوع اصلی این مقاله، بررسی فرضی است که در آن هر دو طرف امکان رجوع به دادگاه را دارند، اما یکی از آن‌ها می‌تواند موضوع را اجباراً به داوری ارجاع دهد که از این مورد به شرط یک‌طرفه تعیین صلاحیت داوری یاد می‌شود. بررسی رویه‌قضایی در کشورهای مختلف در این خصوص نشان‌دهنده وجود اختلاف‌نظر شدید میان دادگاه‌ها در حوزه‌های قضایی مختلف است. در حالی‌ که برخی دادگاه‌ها در آرای خود، یا رای به بی‌اعتباری این شروط داده‌اند یا اعلام کرده‌اند که این شروط، نقص اساسی دارند، برخی دیگر از دادگاه‌ها با احترام به توافق طرفین، این شروط را معتبر و لازم‌الاجرا دانسته‌اند. بر این اساس در این مقاله، ضمن بررسی دلایل مربوط به بی‌اعتباری این شروط، به بیان نظریه‌ای پرداخته می‌شود که قائل به صحّت این شروط است مگر اینکه مغایرت آن‌ها با نظم عمومی، عدالت معاوضی، اصل تقابل تعهدات یا قاعده انصاف باشد. البته هرکدام از این دلایل، متناسب با قانون حاکم بر قرارداد، مانع از صحّت این شروط خواهد بود.

Validity of Unilateral Jurisdiction Clauses in the International Commercial Arbitration

Today, referring to arbitration is a common practice in commercial dispute resolution. One of the conditions incorporated into arbitration agreements is a condition called unilateral, onesided, optional, asymmetrical and hybrid arbitration clause. The purpose of such a condition is to make both arbitration and judicial proceedings available to the parties so that they can choose the one which best meets their benefits and has more guarantees to enforce a judgment against the other party’s assets. A review of case law in different jurisdictions reveals significant disagreement among courts. While a number of courts have declared such conditions to be either invalid or of essential deficiency, other courts, respecting the parties’ agreement, have treated them as valid and enforceable. Accordingly, in this article, in addition to a review of the reasons for invalidity of these conditions, a theory is studied which considers these conditions valid unless inconsistent with public order, commutative justice, equity or mutuality of obligations. Of course, each of these reasons, in accordance with the applicable law governing the contract will prevent the validity of these clauses.