مکانیسم حرکت ماسه های بادی در منطقه شرق اصفهان

مهمترین عناصر ژئومورفولوژیک تپه های ماسه ای شرق اصفهان ( ورزنه-جرقویه) تپه های ستاره ای و شمشیری می باشند. در بین تپه ها و اطراف آنها زمین های مسطح ماسه ای شمال بین تپه های ماسه ای و پهنه های ماسه ای توسعه دارند. وسعت و حجم تپه های ماسه ای از شمال به جنوب کاهش می یابد.از مهمترین عوامل موثر بر مورفولوژی فعلی حرکت و تثبیت ماسه های بادی در منطقه، شرایط اقلیمی( باد و آب)و وجود ماسه های دانه ریز فراوان می باشد. باد در تمام فصول سال با جهت و سرعت های متفاوت باعث حرکت ماسه های بادی می گردد. این ماسه ها با تبعیت از جهت باد جابه جا می شوند. حجم زیاد ماسه های بادی در یال شرقی و یال غربی و نیز حجم زیاد ماسه های بادی در بخش شمال بیانگر تاثیر دو عامل دیگر رطوبت و منبع ماسه می باشد که تواما با باد عمل می نمایند.مقدار زیادی ماسه دانه ریز توسط رودخانه زاینده رود در بخش شمال و شمال شرقی و غربی تپه های ماسه نهشته شده اند و این ماسه ها منشا ماسه های بادی محسوب می شوند علاوه بر آن مقداری ماسه توسط تعدادی رودخانه فرعی و آبراهه ها به منطقه حمل و ته تشت شده اند که در مقایسه با رودخانه زاینده رود حائز اهمیت نمی باشند.وجود باتلاق گاوخونی در بخش شرقی تپه های ماسه ای عامل مهمی میباشد که حمل ذرات ماسه از طرف شرق و نیز بالعکس حمل ماسه از تپه های ماسه ای به طرف شرق را به مقدار زیادی مانع می شود و گسترش تپه ها را در این جهت محدود می نماید.مطالعات و برداشت های صحرایی در طی حدود سه سال تاثیر عوامل مذکور بر حرکت و تثبیت ماسه های بادی، مورفولوژی تپه های ماسه ای و جهت عمومی حرکت تپه ها را مشخص می نماید و نشان می دهد که:1-برآیند حرکت تپه های ماسه ای بسیارکند و بطئی بوده و به طرف جنوب و غرب می باشد.2- اشکال تپه های ماسه ای غالبا به صورت چند جهته بوده و عموما ستاره ای شکل است.3- میزان حرکت ماسه در جهات مختلف تپه های ماسه ای را جهت باد و رطوبت ( پوشش گیاهی ) به میزان زیادی کنترل می نماید.