بازخوانی اصل «میراث مشترک بشریت» و تفاوت‌های آن با مفهوم «نگرانی مشترک بشریت»

اصل میراث مشترک بشریت یکی از نمونه‌های بارز دستاوردهای تدوین و توسعه حقوق بین‌الملل در چارچوب اقدامات ارگان‌های سازمان ملل متحد است که در راستای تحقق اصول عدالت و برابری، همبستگی میان ملت‌ها و نظم نوین بین‌المللی اقتصادی، در اسناد بین‌المللی همچون معاهده 1967 در مورد اصول حاکم بر فعالیت دولت‌ها در کاوش و استفاده از فضا، کنوانسیون 1982حقوق دریاها، اعلامیه جهانی 1997 یونسکو در مورد ژنوم انسانی، کنوانسیون 2001 یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب و کنوانسیون 2005 یونسکو در مورد تنوع فرهنگی پذیرفته شده است.طی دهه‌های اخیر جریانی عظیم با حمایت اکثریت اعضای جامعه بین‌المللی به‌ویژه دول در حال توسعه شکل گرفته که در پی گسترش قلمرو اصل میراث مشترک بشریت به موضوعاتی همچون فناوری، ژنوم انسانی، انرژی و... هست. اصرار و پافشاری دول در حال توسعه به این دلیل است که از این طریق بتوانند حداقل بخشی از خواسته‌ها و انتظارات خود را در جهت تعدیل مناسبات اقتصادی و سیاسی حاکم بر صحنه بین‌المللی و تحقق اصل «نابرابری جبران‌ساز» برآورده سازند. بدین ترتیب، دامنه شمول اصل میراث مشترک بشریت رو به افزایش است. با این حال، اگر کاربرد این اصل در مناطقی همچون اعماق دریاها در محدوده ماورای صلاحیت ملی، فضای ماورای جو و مناطق وسیعی از قطب جنوب تثبیت گردیده است، در خصوص موضوعاتی مانند حقوق بشر، تغییرات آب و هوا، تنوع زیستی و محیط زیست ترجیح با کاربرد مفهوم «نگرانی مشترک بشریت» است؛ زیرا که در این موضوعات حفاظت از منافع مشترک بشری مدنظر است تا نحوه بهره‌برداری و تقسیم منصفانه سود حاصل از منابع مشترک. ضمن بازخوانی اصل میراث مشترک بشریت در حقوق بین‌الملل، این نوشته سعی دارد تفاوت‌های این دو مفهوم در موضوعات مربوط را بررسی نماید.