واکاوی قلمرو بدهی‌های مالیاتی موضوع ماده 187 قانون مالیات‌های مستقیم؛ ملاحظه‌ای در مبانی فقهی اسلام و حقوق ایران

مطابق با ماده 187 قانون مالیات‌های مستقیم، چنانچه انتقال اموال غیرمنقول به موجب اسناد رسمی باشد، دفاتر اسناد رسمی مکلف‌اند پیش از تنظیم و ثبت سند، مودی مالیاتی رقبه مورد معامله را به اداره امور مالیاتی دلالت کرده تا ضمن پرداخت بدهی‌های مالیاتی موضوع این ماده، گواهی مربوطه را اخذ کرده و به منظور جری تشریفات انتقال رسمی رقبه به دفتر اسناد رسمی ارائه نماید. پژوهش حاضر با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و رویه حقوقی کشور، با روش توصیفی تحلیلی به این سوال پرداخته است که قلمرو بدهی مالیاتی موضوع ماده 187 قانون مالیات‌های مستقیم تا کجاست؟ و آیا برای صدور گواهی موضوع این ماده، رعایت حق تقدم بدهی‌ها - مطابق با ماده 160 قانون مالیات‌های مستقیم - لازم است؟ حاصل پژوهش آن است که در بدهی‌های موضوع ماده 187 مذکور، مانند دیگر دیون، اصل بر تجزیه‌ناپذیری باشد؛ چرا که عنوان بدهی مالیاتی، مطلق بوده و اگر منظور قانون‌گذار تنها قسمتی از بدهی بوده، باید آن را ذکر می‌کرد و اصل مذکور را می‌توان از اصل تجزیه‌ناپذیری تعهد و مجموعی بودن عام نیز استنباط نمود. در خصوص سوال دیگر، چنین حاصل گردید که اگر ملک مورد رهن به فروش برسد، بر اساس ماده 160 قانون مالیات‌های مستقیم و به دلیل حق تقدم صاحبان حقوق رهنی، می‌بایست صرفاً مالیات بر نقل و انتقال وصول شود، اگر چه هیات عمومی دیوان عدالت اداری، در دادنامه شماره 266 مورّخ 1396/03/30 پرداخت تمامی بدهی‌های مالیاتی موضوع ماده 187 فوق‌الذکر را بر عهده برنده مزایده دانسته است.

examining the scope of tax liabilities under article 187 of direct taxes act of iran: a consideration in islamic jurisprudence and the iranian law

introduction  this paper delves into the examination of article 187 of direct taxes act of islamic republic of iran, which mandates the role of public notaries in guiding property owners through the tax obligations associated with the transfer of immovable property, as a prerequisite for the formal documentation and registration process. this legislative requirement underscores the critical intersection of legal procedure and fiscal responsibility within the realm of property transactions. by employing a descriptive analytical method, this study navigates through the complexities of tax liabilities as outlined in article 187, with a focus on the practical implications of this statute in the legal and islamic jurisprudential context of iran. the research underscores the importance of understanding these tax obligations, not only for property owners but also for legal practitioners and stakeholders in the real estate domain.  research question  the central inquiry of this study revolves around the scope and extent of tax liability under article 187 of direct taxes act of iran. specifically, it investigates how comprehensive this tax liability is and whether the notion of prioritizing certain debts, as proposed in article 160 of the same law is essential for the issuance of the certificate required under article 187. this question is pivotal in understanding the legislative intent and the practical enforcement of tax obligations in the context of property transactions. research hypothesis  the hypothesis posited in this research is twofold. firstly, it asserts that the principle of indivisibility of debt applies uniformly to the liabilities under article 187, suggesting that tax debts are considered in their entirety without limitation to specific portions. this presumption is based on the absence of legislative specification to the contrary, aligning with broader principles of indivisibility of obligations within islamic jurisprudence and iranian law. secondly, the study hypothesizes that in instances where mortgaged properties are sold, the prioritization of mortgage holders’ rights, as articulated in article 160, necessitates that only the tax relevant to the property’s transfer be collected, excluding other tax liabilities that might pertain to the property. methodology & framework, if applicable the methodology adopted for this research is primarily descriptive-analytical, relying on a thorough review of library resources, legal texts, and the examination of prevailing legal practices in iran concerning the subject matter. this approach enables a detailed exploration of both the theoretical and practical dimensions of tax liabilities under article 187, within the broader framework of direct taxes act of iran and islamic jurisprudence (fiqh). the study meticulously analyzes legislative texts, judicial interpretations, and administrative practices to unravel the complexities of tax obligations in property transactions.