رویکردی جدید از فضولی و تطبیق آن بر قانون مدنی ایران

فقه امامیه پایه‌های اصلی قانون مدنی را تشکیل داده است؛ بر اساس همین وابستگی دیدگاه‌های اساسی و کلان قانون مدنی و به تبع آن بعضی از نظرات حقوقدانان بر گرفته از آرای فقهی می‌باشد. یکی از این آراء تعریفی است که از معاملات فضولی ارائه شده است. فقهای امامیه هر معامله‌ای که در آن شخص فضول اموال مالک را مورد معامله قرار داده باشد، معامله فضولی دانسته و از جانب مالک قابل تنفیذ می‌دانند. همین دیدگاه نیز در قانون مدنی امری مسلم و غیر قابل انکار دانسته شده است و به تبع آن حقوقدانان نیز به این تعریف از فضولی اذعان داشته‌اند. اما با بررسی که ما در روایات و عرف داشتیم به این نتیجه رسیدیم که فضولی تنها در شرایطی قابل تنفیذ خواهد بود که فضول امکان برقراری ارتباط با مالک برای کسب اذن را نداشته باشد، در این صورت اگر با حسن نیت اقدام به معامله کند و قصد کسب منفعت برای مالک را داشته باشد به شرطی که با مالک الفت عمیقی داشته و یا از جانب وی وکیل بوده و نسبت به محدوده اختیاراتش تعدی کرده باشد و معامله‌ای را منعقد ساخته باشد، معامله‌ای فضولی وی قابل تنفیذ خواهد بود.

a new approach to unauthorized contract and its comparison to iranian civil code

imamiya jurisprudence has formed the main foundations of the iranian code of civil. based on this dependence, the basic and general views of the code of civil and, accordingly, some of the opinions of legal scholars are derived from jurisprudential opinions. one of these opinions is the definition that has been provided for unauthorized contracts. imamiya jurists consider any contract in which an unauthorized person has dealt the property of the owner as an ‘unauthorized contract’ and becomes valid and enforceable by the owner. the same approach has been considered as a certain and undeniable affair in the civil code, and accordingly, iranian legal scholars have also acknowledged this definition of unauthorized contracts. the investigation made in relevant narrations and custom, shows that an unauthorized contract can be declared valid and enforceable only in a situation where the unauthorized person does not have any possibility to communicate with the owner to obtain his permission. in this case, if he makes the contract in good faith and with an intention to gain benefit for the owner, provided that he has a deep friendship or tie with the owner, or is an agent on his behalf and without trespassing the scope of his authority, this unauthorized contract can be declared valid and enforceable by the owner.