کاوشی نو در جهت رفع تعارض بین ماده 38 قانون مدنی با قوانین موضوعه محدودکننده مالکیت خصوصی

مطابق با ماده 38 قانون مدنی ایران، مالک حق هرگونه تصرّفی را در ملک خود دارد و تسلط بر اعماق زمین و فضا نیز به تبعیت تسلط بر ملک برای او حاصل می شود. اما امروزه در گذر زمان، حق مالکیت خصوصی افراد در موارد بسیاری به جهت رعایت مصلحت عمومی، توسط قانونگذار محدوده شده است. این امر نشان‌دهنده وجود تعارض میان ماده 38 قانون مدنی و رویکرد فعلی قانونگذاری می‌باشد، لذا لازم است راهی برای رفع این تعارض جستجو کرد. این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، نشان می‌دهد که تحت تاثیر زمان و مکان و لزوم پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه، اطلاق ماده 38 قانون مدنی، با توجه به «قاعده لاضرر» و رعایت مصلحت عمومی باید محدود گردد؛ لیکن، رعایت عدالت اقتضاء می کند با توجه به ادله قوی فقهی و حقوقی مبنی بر احترام به مالکیت خصوصی افراد بر هر آنچه در ملک شخصی فرد قرار دارد و نیز فضای متعارف آن ملک و برای تامین نظر شورای نگهبان _که منع تملک اشیاء قیمتی مکشوفه از املاک شخصی را مغایر با موازین شرع می‌داند _و با استناد به مادتین 9 و 10 قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوّب 1309/08/12، به جهت جلوگیری از تضییع حقوق مالکانه، با در نظر گرفتن سهمی برای مالک زمین و پرداخت خسارات وارده به وی، جمع میان حقین کرده و رضایت صاحب ملک را تا حدّ امکان جلب نموده، تا از تضییع مال غیر جلوگیری شود. همچنین با توجه به وجود قوانین متعدد استثناءکننده ماده 38 قانون صدرالاشعار، بنظر می‌رسد این ماده قانونی نیازمند بازنگری و تحوّل جدی است.

new research for resolving the conflict between article 38 of the civilcode with the laws restricting private property

according to article 38 of the civil code of the islamic republic of iran, theowner has the right to do anything with his property, including land andspace; but nowadays, private property rights have been limited by thelegislature in many cases for expediency’s observation. this indicates theconflict between article 38 c.c. and the current legislative approach.therefore, it is necessary to find a way to resolve this conflict. thisdescriptiveanalytical article shows that the application of article 38 c.c.should be limited according to time, place & the necessity of responding tothe growing needs of the society by the principle of no harm and therespecting public interest; however, the observance of justice requiresconsidering the strong jurisprudential and legal evidences of respecting theindividuals’ private property on everything that is in a their personalproperty, as well as the conventional space of that property, and to ensure theopinion of the guardian council which considered the prohibition ofpossession of valuables items from private property in contrary to shariastandards – and by referring to articles 9 & 10 of preservation of nationalmonuments code which approved on 08/12/1309 & considering a share forthe land’s owner & paying damages, all sights must be observed & theland’s owner must be satisfied much as possible, in order to prevent thedestruction of other people's property . also, because of various laws whichexclude article 38 c.c., it seems that this article needs huge changes.