حق بر سلامت روان کودکان در فضای مجازی در پرتو نظام حقوقی ایران، اسلام و اسناد بین‌المللی حقوق بشر

حق بر سلامت روان از اصلی‌ترین مولفه‌های حق بر سلامت و از مهم‌ترین مصادیق حقوق کودکان می‌باشد. عوامل مختلفی در تهدید یا تحقق این حق کودکان موثرند که فضای مجازی یکی از آنها می‌باشد. فضای مجازی از آن جهت حائز اهمیت است که امروزه کودکان مدت زیادی از زمان خود را در آن محیط سپری می‌کنند و این امر در حالی روی می دهد که بخش قابل توجهی از این فضا نه تنها تناسبی با وضعیت خاص سنی و روحیروانی کودکان ندارد بلکه آثار زیان‌باری نیز بر روح و روان آنها بر جای می‌گذارد. این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی درپی پاسخ به این سوال است که: حق بر سلامت روان کودکان در فضای مجازی با توجه به نظام حقوقی ایران، اسلام و اسناد بین المللی حقوق بشر چگونه قابل تحقق است؟ برای پاسخ به این سوال، حقوق مختلف کودکان در فضای مجازی از قبیل حق آموزش، حق حریم خصوصی، حق امنیت و حق بر بازی وتفریح و نسبت آنها با حق بر سلامت روان کودکان مورد بررسی واقع شده است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که در نظام بین الملل حقوق بشر به خصوص در حوزه حمایت از حقوق کودکان، تمهیدات جامعی پیش روی دولت ها قرار گرفته است. در اسلام نیز سلامت افراد در آیات و روایات بسیاری مورد تاکید واقع شده است. اما در نظام حقوقی ایران هرچند اقداماتی در زمینه حمایت از سلامت روان کودکان در فضای مجازی انجام شده است، اما در عمل تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.

The Right to Mental Health of Children in Cyberspace in Light of Iranian Legal System, Islam and International Human Rights Instruments

The right to mental health is one of the main components of the right to health and one of the main examples of children’s rights. Various factors are influential in threatening or realizing this right of children including the cyberspace. Cyberspace is important as nowadays children spend a lot of time in it while a significant part of this space is not appropriate for the age and mental state of children as well it has a detrimental effect on their psyche. Using descriptiveanalytical method, this study intends to answer this question that: How can the right to children’s mental health in cyberspace be realized according to the Iranian legal system, Islam and international human rights instruments? To answer this question, different rights of children in cyberspace including the right to education, the right to privacy, the right to security and the right to play and recreation, and their relation with the right to mental health of children have been investigated. The results indicate that in the international human rights system, especially in protection of children’s right, some measures have been considered by the governments. In Islam, the health of people has been highly emphasized in the Quranic verses and hadith. However, in Iranian legal system, some measures have been taken to protect the mental health of children in cyberspace, but in practice, there are much to do to achieve the desired situation.