نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه

در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تامین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است. سه تعریف مختلف از «قسم» ارائه شده است. در تعریف نخست، قسم، حقی واجب برای زوجه ای است که دارای حق نفقه می باشد. در دومین تعریف، حق قسم به «برقراری عدالت در میان زوجات» و در تعریف سوم به «تقسیم شب‌ها در میان زوجات» تعریف شده است. طبق بررسی ها، تعریف حق قسم بر اساس «حق انفاق»، جامع افراد و مانع اغیار نمی باشد. به علاوه با توجه به اینکه لازمه اجرای حق قسم «برقراری عدالت بین زوجات» بوده تعریف این حق با فصل «عدالت» از قبیل اطلاق لازم بر ملزوم بوده و مجاز لغوی است. تعریف حق قسم به «تقسیم شب‌ها»، به دلیل برخورداری از دلالت مطابقی و مبرا بودن از اشکالات دو تعریف دیگر دقیق‌ترین تعریف حق قسم می باشد. علی‌رغم تبیین تفصیلی مقررات حق قسم در فقه امامیه و جایگاه ویژه این حق در تحکیم روابط زوجین در فرض تعدد زوجات، انعکاس مقررات این حق در قوانین خانواده مغفول مانده است. پژوهش حاضر، در راستای رفع خلا مذکور، ضمن تبیین این نقص قانونی، تعریف دقیق حق قسم و مواد قانونی متعددی را در این باره، جهت انعکاس در قوانین خانواده پیشنهاد می کند.

Criticizing and analyzing to Definition of right of ghasm in Islamic jurists Opinion

In Shia jurisprudence, &ghasm& is one of the rights of the wife in marriage, which has been legislated to ensure fairness between wives in polygamy. There are three different definitions of &ghasm&. The first definition of &ghasm& refers to an obligatory right of alimony for the wife. According to the second definition of &ghasm&, it refers to &enforcing justice among Wives& and according to the third definition, it refers to &dividing the nights among Wives&. The right to &ghasm& established by alimony is not comprehensive, and it is not exclusive. In addition, given that this right to &ghasm& has resulted in &the establishment of justice between the wives&, it is permissible to define it in the context of &justice&. According to the division of the night, the right to &ghasm& defines itself most accurately, as it corresponds to the nature of the &ghasm& and is free of the shortcomings of the other two definitions. While the definition of the &ghasm& right in Shia’s jurisprudence and the special place of this right in stabilizing the relations between spouses in the case of polygamy are fully explained, the reflection of these provisions in family law has been neglected. The current study fills this gap by not only explaining this legal defect, but also proposing a precise definition of the term &ghasm& and several articles in family law to reflect this.