تضمین موثر و حمایت قضائی از حقوق سیاسی شهروندان (در میثاق بین المللی حقوق مدنی – سیاسی و نظام حقوقی ایران)

حقوق سیاسی شهروندان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده ‌است و این به رسمیت شناخته شدن اقتضای آن را دارد تا در نظام حقوقی سازوکارهایی برای تحقق آن تعبیه گردد. قانون اساسی ایران تقارن زیادی از جهت شناسایی حقوق سیاسی مندرج در آن با میثاق بین‌المللی حقوق مدنی سیاسی دارد و از طرفی ایران بدون حق شرط اجرای این میثاق را بر عهده و ذمه دارد و خروج از آن نه مطلوب است و نه مفید فایده. در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی سیاسی و تفاسیری که شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در خصوص تضمین انجام داده است، ثقل نظرات پیرامون حمایت قضائی می‌باشد تا افرادی که حقوق سیاسی آنها نقض شده است بتوانند با شکایت به مراجع صالح تقاضای رسیدگی نموده و حسب مورد اقداماتی جهت الزام به اجرا یا جبران خسارات و یا حداقل کاهش آثار و جلوگیری از تکرار آن به عمل آید.در ساختار قضائی فعلی جمهوری اسلامی ایران به نظر می‌رسد تحقق و تضمین قضائی حقوق سیاسی شهروندی با دو رویکرد قابل بررسی می‌باشد. رویکرد اول استفاده از ظرفیت‌های موجود و اصلاح آنها مانند محاکم کیفری و دیوان عدالت اداری و رویکرد دوم ایجاد ساختار جدید در قالب «نهاد ملی حقوق بشر و شهروندی» یا «دیوان عالی حقوق بشر و شهروندی» است.بیشتر سوابق تحقیق انجام شده در زمینه حقوق شهروندی به موضوع شناسایی این حقوق توجه داشته و تحقیقات در خصوص تضمین‌های ساختاری در این زمینه به جهت بین‌رشته‌ای بودن موضوع (حقوق بین‌الملل و حقوق عمومی) کمتر مورد توجه قرار داشته است.از لحاظ ساماندهی تحقیق ابتدا به مبانی موضوع تضمین موثر پرداخته شده است و سپس ظرفیت‌های ساختاری موجود مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت پیشنهادهایی جهت اصلاح ساختارهای موجود یا ایجاد نهادهای نوین مطرح شده است.

Effective Judicial Guarantee and Protection of Citizens’ Political Rights (in the International Covenant on Civil and Political Rights and the Iranian Legal System)

Citizens’ political rights have been recognized in the legal system of the Islamic Republic of Iran requiring proper mechanisms within the legal system for their realization. The Iranian Constitution has a great deal of symmetry with the International Covenant on Civil and Political Rights in terms of recognizing political rights. At the same time, Iran has ratified this Covenant without any reservation. Therefore, it is neither favorable nor fruitful for Iran to withdraw from the Covenant.In the International Covenants, the issue of guarantees is addressed in three stages: respect, protection, and enforcement. In the interpretations regarding the guarantees issue, rendered by the UN Human Rights Council, the emphasis has been put on the judicial protection. for whose political rights have been violated to lodge a complaint with the competent authorities.In the current judicial structure of the Islamic Republic of Iran, it seems that the judicial guarantee of citizens’ political rights requires the creation of two structures. First, the establishment of a &National Human and Citizenship Rights Institution& that should preferably be suggested in the form of a judicial bill by the judiciary to the parliament (because safeguarding the public rights vested with the judiciary also includes citizenship rights). Second, the creation of specialized judicial bodies or branches in the judiciary to deal with complaints of violations of citizens’ political rights. Such bodies may be established and operate either at the highest possible level or in the form of specialized civil rights prosecution office under the General Prosecutor’s Office.