بررسی چرایی عدم کارایی مجازات‌های سنگین ایران در مبارزه با مواد مخدر

یکی از موضوعات مهم در عرصه ملی و بین‌المللی از چند دهه اخیر و بخصوص در عصر حاضر، موضوع پدیده مواد مخدر و آثار زیان‌بار آن بر جوامع انسانی است، تمامی جوامع و بیشتر دولت‌ها بر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که مواد مخدر و جرایم ناشی از آن، تهدیدی جدی برای نسل بشریت است. با این حال باید برای این پدیده شوم چاره‌ای اندیشید. راهکارهایی که در سال‌های اخیر اجرایی شده، مبتنی بر نوعی سختگیری کیفری در مجازات‌ها بوده است. بدین‌سان سیاست‌ اصلی‌ دیدگاه‌ بازدارندگی، تهدید به مجازات کیفری یا اجرای آن برای کاهش انگیزه جرم است؛ یعنی استفاده‌ از‌ مجازات به عنوان بازدارنده‌ای که مانع تکرار جرم از سوی مجرم‌ شده‌ و نیز‌ به شکل کلی انگیزه دیگران را برای ارتکاب همان جرم کاهش دهد. در حقوق کیفری مبارزه با مواد مخدر ایران نیز، همواره رویکردی سختگیرانه در قبال مجرمین مواد مخدر و با وضع مجازات‌های شدید سالب آزادی و سالب حیات اتخاذ شده است. با این حال طی سال‌های اخیر پرسشی اساسی در این خصوص مطرح است که آیا اعمال مجازات‌های شدید نظیر اعدام و حبس ابد و... بر بازدارندگی ارتکاب جرایم مرتبط با مواد مخدر تاثیر داشته است؟ در مقاله حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع و متون کتابخانه‌ای و با هدف تبیین و تشریح بازدارندگی مجازات‌های شدید در ارتباط با جرایم مواد مخدر به انجام رسیده و در این راستا ابعاد مختلف موضوع از جهت میدانی، آماری، سیاست جنایی و جامعه‌شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است این نتیجه حاصل گردید که‌ تشدید‌ مجازات، نقش فوق‌العاده‌ای در پیشگیری‌ از‌ جرایم‌ نداشته و شناخت علل ارتکاب جرایم و اتخاذ رویکردهای‌ پیشگیرانه‌ و اصلاحی، ضروری‌تر و موثرتر از واکنش‌های کیفری محض است. در این مقاله، ضمن‌ اشاره‌هایی گذرا در باب اهداف‌ مجازات‌، بازدارندگی به‌ عنوان‌ یکی‌ از مشهورترین و قدیمی‌ترین نظریه‌های توجیهی‌ مجازات‌ و اقسام آن، موضوع بازدارندگی مجازات‌های شدید از ابعاد مختلف مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت این نتیجه به دست آمد که اعمال این نوع مجازات‌ها اصولاً تاثیری در بازدارندگی ارتکاب جرایم مرتبط با مواد مخدر نداشته و بهتر است مقنن برای پیشگیری به روش‌های غیرکیفری توجه بیشتری داشته باشد.

Investigating the ineffectiveness of Iran’s heavy penalties in the fight against drugs

One of the most important issues in the national and international arena in recent decades, especially in the present era, is the issue of the drug phenomenon and its harmful effects on human societies. All societies and most governments agree that drugs and crime As a result, it poses a serious threat to the human race. However, you have to think of a solution to this sinister phenomenon. The solutions that have been implemented in recent years have been based on a kind of criminal strictness in punishments. Thus, the main policy of the deterrence view is to threaten or enforce criminal penalties to reduce the motive for the crime; That is, the use of punishment as a deterrent that prevents the offender from repeating the crime and also reduces the motivation of others to commit the same crime in general. In Iran’s antinarcotics criminal law, too, a strict approach has always been taken towards drug offenders and with severe punishments of deprivation of liberty and deprivation of life. However, in recent years, a fundamental question has been raised in this regard, whether the imposition of severe punishments such as execution and life imprisonment, etc., has had the effect of deterring the commission of drugrelated crimes? In the present article, which has been done in a descriptiveanalytical method, using library resources and texts, with the aim of explaining and explaining the deterrence of severe punishments related to drug crimes, and in this regard, different dimensions of the issue in terms of field, statistics, policy The criminological and sociological studies have concluded that the intensification of punishment does not play a significant role in crime prevention and that recognizing the causes of crime and adopting preventive and corrective approaches is more necessary and effective than necessary. In this article, in addition to brief references to the purposes of punishment, deterrence as one of the most famous and oldest theories of justification of punishment and its types, the subject of this type of application is severely restrained. Punishments do not in principle have the effect of deterring drugrelated crimes, and it is better for the legislature to pay more attention to noncriminal methods of prevention.