واکاوی جایگاه رئیس جمهور در حقوق اساسی ایران

تجربه چهار دهه ای حکومت جمهوری اسلامی، در ایران از سال 1357، گویای فرایندی است که در اثر آن، شان رئیس جمهور، موضوع گفتگوی حقوقی و سیاسی میان متفکران ایرانی بوده است. برخی از شان نخستین رئیس جمهور سخن به میان آورده و در نظر بعضی، رئیس جمهور در جایگاه دوم حکومت فرض شده است. در این بین، به نظر می رسد بررسی قانون اساسی، قوانین عادی و نظریات شورای نگهبان، بتواند راهگشا در حل و فصل چنین اختلاف نظرهایی باشد. نوشتار حاضر با درک چنین اهمیتی، در صدد واکاوی نظرات و اسناد مذکور بوده است. بر این مبنا، این تحقیق به این سوال پاسخ می دهد: در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهور از چه جایگاهی برخوردار است؟ پاسخ به این سوال، می تواند در برطرف کردن بخشی از اختلاف نظرهای بالا مفید باشد. در پاسخ به این سوال با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، چنین نتیجه گرفته شده است: اولا در هیچ یک از قوانین عادی، قانون اساسی و آرای شورای نگهبان، رئیس جمهور به عنوان «شخص اول کشور» مورد خطاب قرار نگرفته است. این وضعیت تداعی کننده فرض شان «نخست وزیری» برای رئیس جمهور است. ثانیا شان رئیس جمهور میان حقوقدانان مورد اختلاف بوده است. ثالثا برخی از مواد قوانین عادی از عبارت پردازی هایی استفاده کرده است که شائبه رئیس کشور بودن رئیس جمهور را به ذهن تداعی می کند.