شروط صحت وصیت به نفع حمل در فقه و حقوق اسلامی

بحث وصیت تملیکی به نفع حمل، هر چند در کتب فقهی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است، اما در قانون مدنی ایران تنها دو ماده قانونی، یعنی مواد 851 و 852 را به خود اختصاص داده است. در خصوص شروط صحت چنین وصیتی، اختلاف‌نظر است. شروطی که برای صحت وصیت برای حمل ذکر شده‌است عبارتند از: وجود حمل هنگام انشای وصیت، زنده متولد شدن حمل و لزوم قبولی وصیت. در خصوص شرط نخست، یعنی لزوم وجود حمل حین وصیت، منشا اختلاف این است که آیا وصیت برای حملی که در زمان انشای وصیت موجود نیست اما در هنگام مرگ موصی، به وجود می‌آید، صحیح است یا نه؟ در رابطه با شرط زنده متولد شدن حمل نیز برخی فقها برخلاف نظر مشهور، معتقدند هیچ دلیل شرعی معتبری برای چنین شرطی وجود ندارد. نهایتاً درباره لزوم قبولی در وصیت به نفع حمل نیز تردیدهایی، ابراز شده است. هدف این نوشته بررسی لزوم یا عدم لزوم وجود شروط مذکور در صحت وصیت برای حمل است.  پژوهش حاضر از گونه توصیفی تحلیلی است و اطلاعات مورد نظر با استفاده از فیش‌برداری گردآوری شده است و سپس اطلاعات مذکور با توجه به نظرات و استدلال‌های فقها و حقوقدانان و مواد قانونی، مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌های پژوهش عبارتند از:    1 در خصوص جواز وصیت برای حمل هیچ اختلافی میان فقهای امامیه و اهل سنت و نیز حقوقدانان وجود ندارد. 2 برای اینکه حمل بتواند هر چند به صورت متزلزل، مالک موصی‌به شود، لازم است در هنگام انشای وصیت، نطفه‌اش منعقد شده باشد. 3 درباره لزوم زنده به دنیا آمدن حمل نیز همان‌طور که مشهور فقها بیان داشته‌اند، برای استقرار مالکیت بر موصی‌به لازم است حمل زنده به دنیا بیاید هر چند برای یک لحظه. 4. برای صحت وصیت برای حمل، برخلاف سایر موارد، قبولی لازم نیست و حمل به محض تولد، مالک موصی‌به می‌شود.