تاملی در وجوه اعرابی آیه تربص و ارائه وجهی جدید

تحویان و علمای اعراب اتفاق دارند که ‹‹ الذین ›› در گفتار خداوند متعال ‹‹ والذین یتوفون منکم و یذرون ازواجاً یتربصن ... ›› مبتدا می باشد ؛ و در خبر آن اختلاف کرده اند ، برخی گفته اند خبر قبل از آن مقدر است ، و برخی ‹‹ یتربصن ›› را خبر قرار داده اند ، و این رای ایشان را در اشکال ‹‹ خالی بودن جمله ی خبر از رابط به مبتدا ›› قرار داده است ، و سعی کرده اند از این اشکال با توجیهات تکلف آمیز رهایی یابند ، و رای هر دو گروه موجب نقض اصل و قاعده نحوی مورد اتفاق ‹‹ الجمل بعد النکرات صفات > : جمله های بعد از اسمهای نکره صفات هستند < ›› می شود ، زیرا دراین آیه جمله ی ‹‹ یتربصن ›› ، بعد از نکره و واجد شروط وصفیت است ، پس چگونه می توان برای آن محلی غیر از وصفیت قائل شد مگر با تکلف ؟ در حالی که با وجود وجه اعرابی صحیحی برای آیه که موجب عدول از اصل نحوی یاد شده نیست دلیلی برای عدول از آن باقی نمی ماند و این وجه اعرابی صحیح وجهی است که برای نخستین بار دراین مقاله ارائه می شود ، و مبتنی بر این است که ‹‹ الذین ›› مبتدا باشد چنان که مورد اتفاق است ، و جمله ‹‹ یتربصن ›› ، بنابر اصل نحوی مذکور صفت ‹‹ ازواجا›› باشد ، و خبر ‹‹ الذین ›› را جمله ‹‹ فاذا بلغن اجلهن ...›› بدانیم ، به ترتیبی که در تفضیل بحث به اثبات می رسانیم ، و این وجه اعرابی نه تنها به دور از اشکالات وجوه اعرابی است که درباره ی این آیه گفته شده ، بلکه با این وجه اعرابی بلاغت آیه و برخی از صور با شکوه بدیعی آن - چنان که در پایان بحث می آید - آشکار میگردد ؛ به تفضیلی که در مقدمه و متن مقاله بیان می شود .