غربت شمس

‹‹ خود غریبی در جهان چون شمس نیست ›› شمس الدین محمد بن ملک داد تبریزی ( 582 - بعد از 645 ه ) از عرفای معروف قرن هفتم هجری است ، که به واسطه ی تاثیر بسیار عمیقی که بر روح مستعد مولانا جلال الدین بلخی ( 604 - 672 ه ) ، بزرگترین شاعر و عارف قلمرو زبان و ادبیات فارسی، نهاد از اهمیت ویژه برخوردار است . سخنان پیچیده و و شطح گونه شمس در ‹‹ مقامات شمس ›› و ‹‹ بازتاب رفتار و گفتارش در ‹‹ مثنوی معنوی ›› و ‹‹ غزلیات شمس ›› مولوی و همچنین گزارش های تذکره نویسان دوره های مختلف نشان می دهد که از زمان پیدایش در قونیه و برخورد با مولوی تاکنون غریب و ناشناخته مانده و ابعاد شخصیت شگرف و پیچیده او آن گونه که بوده ، باز شناخته نشده است . حتی مولانا هم که مرید واقعی او بود و دیوانه وار او را می پرستید به این مطلب اذعان نموده و در جای جای آثارش به آن اشاره کرده است . او این ناشناخته بودن و ابهام را به ‹‹ غربت ›› تعبیر کرده و است و عقیده دارد شمس و تمام سرگشتگان وادی حقیقت غریبند ، از این جهت عظمت و بزرگی آنها از دید اغیار و فروماندگان جهان خاکی پوشیده است . در این مقاله بعد از تبیین مفهوم غربت از دید عارفان و حکیمان ، غربت شمس تبریزی از نظرگاه مولوی مورد بحث قرار گرفته و درادامه به این بهانه پای غربت انسان به میان آمده است . که : اساسا انسان موجودی است غریب ، چون روح یا اصل آسمانی او در قفس تن و زندان دنیا گرفتار آمده است و در این جهان خاکی احساس غربت می کند . احساس غریب بودن احساس همه عرفا و حکمایی است که به این ناخودآگاهی دست یافته اند و منشا این غربت حضور سابق در وطن دیگر و عالم برتری است که اعتقاد به آن باعث می شود شوق و طلب برای کشف و دیدارش برانگیخته گردد . موضوع غربت در آثار بزرگانی دیگر چون : ابن سینا ( 370 - 428 ه ) ، احمد غزالی ( 454- 52 ه ) ، عطار ( 540 - 618 ه ) ، روزبهان بقلی ( 522- 606 ه ) ، حافظ ( اوایل قرن 8 -792 ه ) و ... نیز مطرح شده است که در اینجا به صورت اجمال به آنها اشاره شده و در باب نظرات آنان بزرگان اظهار نظر گردیده است .