بررسی کمّی فراورده‌های فرایند پخت در محیط اکسایش براساس نتایج پراش پرتو x در سرامیک‌های رسی

تاثیر شرایط پخت بر ترکیب کانی های تشکیل دهنده بافت در سرامیک های رسی در این مقاله بررسی شده است. پخت نمونه ها در جو اکسایش و در دماهای 850، 900، 950، 1000 و 1050 درجه سانتی گراد صورت گرفت و با توجه به مقدار cao موجود در مواد اولیه (با میانگین 76/18 %)، این نمونه ها در دسته رس غنی از کلسیم رده بندی می شوند. به منظور بررسی ترکیب شیمیایی، تحلیل ساختاری و کانی شناسی بافت نمونه ها، تحلیل فلورسانس پرتو ایکس (xrf) بررسی مقاطع نازک با میکروسکوپ قطبشی، تحلیل پراش پرتو ایکس (xrd) همراه با روش محاسباتی ریتفلد، بررسی گرماوزن سنجی (tga) و تخلخل سنجی جیوه انجام شد. این پژوهش نشان داد که مقدار فاز کوارتز و همچنین درصد تخلخل نمونه ها با افزایش دمای پخت، کاهش یافته است. در دمای 850، حضور فازهای گلنیت، دیوپسید، آئوژیت، ولاستونیت و فاسائیت (از دمای 950°c)، شکل گیری فراورده های فرایند پخت را نشان می دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که مطالعه آهنگ تغییرات مقادیر این فازها و بررسی همزمانی و یا عدم همزمانی حضور آنها در بافت با استفاده از روش های تحلیل کمّی، و در نمونه های آزمایشگاهی، می تواند الگویی مناسب برای برآورد دمای پخت و فناوری تولید سفالینه های تاریخی فراهم آورد.

Quantitative investigation on firing products in oxidation atmosphere according to XRD analysis data in clay – base ceramics

The influence of firing conditions on the mineralogical composition of clay base ceramics is studied. Experimental samples fired in oxidation atmosphere at temperature rates 850, 900, 950, 1000 and 1050 with respect to high amount of CaO in raw materials (Ave. 18.76 %), these samples classified in Carich clay group. The determination of chemical composition, phase structure and mineralogy were carried out by thin section petrography through Pol. Microscopy, XRF, XRD with Rietveld refinement method, TGA and mercury immersion porosimetry. The results show that the amount of quartz and the percentage of porosity are diminished with increasing of temperature. The presence of gehlenite, diopside, augite and wollastonite at 850 and fassaite (at 950) are demonstrated formation of firing products. The results suggest that quantitative investigation on mineralogical changes and the coexistence of phases in experimental specimens, can provide appropriate pattern for estimating firing temperature and technology of archaeological potteries.