تعیین شرایط فیزیکی تبلور در توده گرانودیوریتی لخشک و دایک‌های درون آن

توده ی گرانودیوریتی لخشک به عنوان بخشی از نوار گرانیتوئیدی زاهدانسراوان، در 15 کیلومتری شمال غرب شهرستان زاهدان واقع شده است. ترکیب کلی توده، بیشتر از گرانودیوریت بوده و به وسیله ی دایک های فراوان میکرودیوریتی و داسیتی قطع شده است. این دایک ها حدود یک تا دو میلیون سال پس از تبلور و سرد شدن توده ی لخشک، در آن جایگزین شده اند. پلاژیوکلاز (الیگوکلاز آندزین)، فلدسپار پتاسیم (ارتوز)، کوارتز، بیوتیت و آمفیبول (پارگازیت و ادنیت)، کانی های اصلی سازنده توده هستند. در این پژوهش، از ترکیب شیمیایی این کانی ها برای تعیین شرایط فیزیکی حاکم بر تبلور و جایگیری نهایی و جایگاه زمین ساختی تشکیل این سنگ ها استفاده شده است. حضور آمفیبول های کلسیک و بیوتیت های اولیه شواهدی بر خاستگاه آذرین (i) توده گرانودیوریتی لخشک هستند. آمفیبول های موجود در توده دارای مقداری بین 02/1 تا 3/1 هستند که نشانگر تبلور ماگمای تشکیل دهنده آن ها در عمق 8/3 تا 4/8 کیلومتری (حدود 7 کیلومتری پوسته بالایی) است؛ امّا مراکز آمفیبول های موجود در دایک ها دارای مقداری برابر 9/1 تا 3/2 است که عمق مخزن ماگمایی محل تبلور را در پوسته ی میانیزیرین (9/16 تا 23 کیلومتری) نشان می دهد که پس از جایگزینی در اعماق کمتر محل استقرار توده ی گرانیتوئیدی (پوسته ی بالایی)، به خاطر ضخامت کم، به سرعت سرد شده اند. دماسنجی های انجام گرفته برروی سنگ های مورد بررسی نشانگر دماهای توقف تبادل و تعادل نهایی کانی ها در دماهای ordm;c 732645 برای توده ی نفوذی، ordm;c 824730 برای دایک های داسیتی و ordm;c 945808 برای دایک های میکرودیوریتی است. قرارگیری بیوتیت های توده نفوذی لخشک در گستره ی آهکیقلیایی، بیانگر تشکیل آن ها در محیط زمین ساختی حاشیه ی فعال قاره ای طی فرورانش سنگ کره اقیانوسی سیستان به زیر بلوک افغان است.