ژیوشیمی و سنگ زایی مجموعه ی افیولیتی هرسین- صحنه (شمال شرق کرمانشاه- غرب ایران) شاهدی بر زمین ساخت جنوب نیوتتیس

افیولیت های موجود در کمربند کوهزایی زاگرس بخشی از افیولیت های تتیسی هستند که به علت موقعیت جغرافیایی خود، افیولیت های خاورمیانه و دیگر افیولیت های آسیا (نظیر پاکستان و تبت) را به افیولیت های مدیترانه (نظیر ترودوس، یونان و شرق اروپا) وصل می کنند. ماهیت افیولیت های هرسین-صحنه (کرمانشاه) سبب درک نسبی از شاخه ی جنوبی اقیانوس مزوزوییک نیوتتیس و بقایای سیستم افیولیتی پری- عربی فرارانده شده بر سپر عربی (گندوانا) می شود که در اینجا مورد بررسی قرار گرفته است. شواهد سنگ نگاری نشان می دهند که دنباله افیولیتی مورد بررسی متشکل از اجزای پوسته ای و گوشته ای است. به طور کلی سنگ های موجود در این دنباله شامل پریدوتیت های هارزبورژیتی و لرزولیتی، گابروهای کوموله ای، پگماتوییدی، میلونیتی، همبافت دایکی و پیلولاواهای بازالتی است. شیمی کانی سنگ های مافیک هرسین حاکی از محیط جزایر قوسی برای این بخش از مجموعه بوده و ژیوشیمی سنگ های مافیک و اولترامافیک منطقه ی صحنه ویژگی مورب های نوع p را به نمایش می گذارند. حضور ترکیب های بازالتی مختلف موجود در منطقه را می توان به عنوان اثر متقابل بین استنوسفر morb و oia تفسیر کرد. روابط صحرایی و شواهد ژیوشیمیایی حاکی از آنند که افیولیت های مورد بحث بخشی از یک حوضه ی اقیانوسی کافت شده در زون انتقال قاره – اقیانوس بوده که در جنوب اقیانوس نیوتتیس شکل گرفته است. شکسته شدن پوسته ی نیوتتیس و فرورانش آن به زیر خود در کرتاسه پایانی، منجر به توقف فرورانش نیوتتیس به زیربلوک سنندج - سیرجان و شکل گیری حوضه ی قوس- پشت قوس و سنگ های وابسته به آن در افیولیت های کرمانشاه شده است و ماگماتیسم مورب در پاسخ به عقب کشیده شدن زبانه فرورو در حاشیه ی قاره ای اوراسیا صورت پذیرفته است.