سنگشناسی، شیمی کانیها و دماسنجی توده ی گرانیتی سفیدکوه و برونبوم‌های ریزدانه ای فلسیک آن، باخترنهبندان، خاورایران

تودهی گرانیتوییدی سفیدکوه در باختر شهرستان نهبندان، استان خراسان جنوبی واقعشده و از دیدگاه زمینشناسی ایران در بخش خاوری پهنه ی لوت قرار دارد. این توده دارای طیف ترکیبی گرانیت (مونزو- سینوگرانیت)، گرانودیوریت و تونالیت بوده و دارای برونبوم‌های ریزدانه ی فلسیک با کانیشناسی مشابه توده اصلی است که ترکیب کانیهای اصلی آن کوارتز، پلاژیوکلاز، میکروکلین، ارتوز و بیوتیت است که به منظور تعیین شیمی کانی ها و دماسنجی با ریزپردازش الکترونی (epma) آنالیز شدند. پلاژیوکلازها در توده ی گرانیتوییدی اغلب دارای ترکیب آندزینی و گاهی آلبیتی و در برونبوم‌ها بیشتر آندزینی هستند، مقدارآنورتیت پلاژیوکلازها از بخشهای مرکزی به حاشیه کاهش نشان میدهد که بیانگر منطقهبندی عادی در آنهاست. فلدسپاتهای قلیایی برونبوم‌ها در گستره ی سانیدین و در توده ی گرانیتی در گستره ی ارتوز قرار میگیرند. بیوتیتهای گرانیتها از نوع اولیه ماگمایی، آهن دار و در گریزندگی پایین اکسیژن و شرایط احیایی تشکیل شدهاند در حالی که بیوتیتهای برونبوم‌ها در گریزندگی بالای اکسیژن، شرایط اکسایش تشکیل و از نوع منیزیم‌دار و اولیه ماگمایی میباشند. زمیندماسنجی فلدسپاتها و بیوتیتها در دمای بین 500 تا 750 درجهی سانتیگراد برای واحد گرانیتی و دمای 650 تا 950 درجهی سانتیگراد را برای برونبوم‌ها نشان میدهند. بررسیهای شیمی کانیها نشان میدهد که گرانیتها (ماگمای پرآلومین) و برونبوم‌ها از یک ماگمای آهکی – قلیایی وابسته به حواشی فعال قارهای تشکیل شدهاند.