سازوکار تشکیل سیلیس و دولومیت در سنگ های کربناتی ژوراسیک فوقانی (آکسفوردین – کیمریجین- تیتونین؟) در غرب بجنورد و جاجرم

توالی های کربناتی ژوراسیک فوقانی در کوه های بینالود، غرب بجنورد و شمال شرقی و جنوب غربی جاجرم رخنمون کامل داشته و ضخامت آنها به 500 متر می رسد. گرهک های سیلیسی به اشکال مختلف کروی، بیضوی، کشیده، دیسکی و بی شکل در این توالی ها وجود دارند. سیلیسی شدن در این نهشته ها بیشتر به صورت جانشینی بوده که حضور باقیمانده های کربناتی در درون گرهک ها و قسمت های سیلیسی شده موید این جانشینی است. سیلیس بیشتر به اشکال دانه ای، دروزی و شعاعی و بیشتر به صورت ریزبلور است. این نوع سیلیس بیشتر در رخساره های عمیق دارای رادیولر و سوزن اسفنج تشکیل شده است که نشان دهنده خاستگاه آلی سیلیس است. دولومیت در این کربنات ها بصورت اولیه و ثانویه و به اشکال مختلف قابل مشاهده است. این دولومیت ها شامل چهار نوع اولیه ریز بلور (d1) فاقد هرگونه دانه، دولومیت های ثانویه جانشینی ریز تا میانگین بلور (rd1 و rd2)، و سیمان دولومیتی (cd) است. با توجه به شواهد موجود دولومیت های مورد بررسی به صورت همزمان با رسوبگذاری و کمی پس از آن تا مراحل تدفین کم عمق تشکیل شده اند. مقادیر پایین استرانسیم و سدیم در دولومیت ها و گرهک های چرتی نسبت به گل آهکی میزبان نشانه ی تاثیر فرایندهای دیاژنتیکی تدفینی بر این نهشته هاست. همچنین مقادیر پایین تر منگنز و آهن گرهک های چرتی و دولومیت ها نسبت به سنگ آهک های مورد بررسی تشکیل شده در محیط های کم اکسیژن می تواند حاصل تمرکز پایین آن در محلول های دولومیتی و سیلیسی کننده و نیز شرایط نیمه اکسیدی هنگام تشکیل آنها باشد. مقادیر ایزوتوپ اکسیژن سنگ آهک ها (با میانگین 1/3- ‰ vpdb)، دولومیت ها (با میانگین 91/3- ‰ vpdb) و گرهک های سیلیسی (با میانگین 82/14- ‰ vpdb) نیز تاثیر فرایندهای دیاژنتیکی تدفینی بر این نهشته ها را نشان می-دهد. دمای تشکیل دولومیت های مورد بررسی با توجه به مقادیر ایزوتوپ اکسیژن با دمای 54 تا 68 درجه سانتگراد محاسبه شده است.