بررسی های کانی‌شناسی، زمین شیمیایی و پیدایشی کانسار بوکسیت کارستی جاجرم، شمال شرق ایران

کانسار بوکسیت جاجرم که در 175 کیلومتری جنوب غربی بجنورد قرار دارد، بخشی از کمربند بوکسیت کارستی ایران-هیمالیا محسوب می شود. این کانسار به شکل یک افق چینه سان بین دولومیت های تریاس و شیل و ماسه سنگ های ژوراسیک تشکیل شده است. مرز زیرین این افق بیشتر موج سان بوده و بوکسیت حفره های دولومیت های فرودیواره را پر کرده است، در حالی که مرز بالایی آن با شیل و ماسه سنگ های فرادیواره هم ساز است. بررسی های بافتی، هر دو خاستگاه برجازا و نابرجازا را برای بوکسیت ها نشان می دهد. دیاسپور، بوهمیت، گیبسیت، شاموزیت، هماتیت، گوتیت، کانی های رسی، آناتاز، کانکرینیت، کراندالیت، پیریت و کوارتز در پاراژنز کانسنگ شناسایی شدند. این کانی ها طی سه مرحله هوازدگی، دیاژنتیک و اپی ژنتیک تشکیل شده است. تلفیق داده های کانی شناسی و زمین شیمیایی نشان می دهد که این کانسار طی دو مرحله ی اصلی تشکیل شده است. در مرحله ی اول، مواد بوکسیتی، اکسیدهای fe و ti، و کانی های رسی بر اثر فرایندهای بوکسیتی شدن درجازا از بازالت های قلیایی تشکیل شده اند. در مرحله ی دوم، این مواد به حفره های کارستی انتقال یافته و با نهشت خود یک افق بوکسیتی نسبتاً ضخیم را ایجاد کرده است.