کانسار های لایه کران روی و سرب با سنگ میزبان رسوبی عمارت و موچان: داده های جدید و برداشت‌هایی از چگونگی پیدایش

کانسار های روی و سرب عمارت و موچان در جنوب غرب اراک و در بخش میانی کمربند ملایر- اصفهان واقع شده اند. این کانسار ها به صورت لایه کران درون سنگ های کربناتی وابسته به کرتاسه زیرین تشکیل شده اند. کانی سازی در این کانسار ها بیشتر از نوع پر کننده ی فضای خالی و شامل اسفالریت، گالن، پیریت و مقادیر کمتر کالکوپیریت است که همرا با سیلیسی‌شدن سنگ دیواره رخ داده است. اسفالریت فراوان ترین کانی سولفیدی است که در دو مرحله تشکیل شده است. گالن به صورت فرعی همراه با اسفالریت و پس از آن تشکیل شد. بر اساس شواهد بافتی، سیلیسی شدن در دو مرحله مجزا رخ داده ‌است. در مرحله ی اول، کوارتز های ریز بلور به طور کامل جانشین سنگ میزبان کربناتی شده است. در طول مرحله ی دوم، فضای خالی و شکاف های بین سنگ دیواره سیلیسی با کوارتز های درشت بلوری که همرا با کانی سازی بوده پر شد. داده های ایزوتوپی گوگرد نشان داد که مقادیر 34s? کانی های سولفیدی از 8/4+ تا 6/11+ در هزار تغییر می کند. بر اساس این نتایج، به احتمال زیاد گوگرد مورد نیاز برای کانی سازی سولفید ها از آب دریای کرتاسه زیرین تامین شده است. دمای ایزوتوپی دو جفت گالن- اسفالریت در کانسار عمارت از ?c1/121 در مرحله اول تا ?c8/112 در مرحله ی دوم تغییر می کند که از دمای ایزوتوپی کانسار موچان (?c4/134) کمتر است. تلفیق نتایج زمین شناسی، کانی شناسی و ایزوتوپی گوگرد نشان می دهد که آب، فلزات و سیلیکا از دیاژنز شیل و ماسه سنگ های ژوراسیک مشتق شده اند. احیای گرمایی - شیمیایی سولفات، بر هم کنش محلول با سنگ دیواره و سرد شدن آن از مهم ترین ساز و کار های نهشت کانسنگ بوده اند.