کانی سازی اپی ترمال آنتیموان در منطقه ی ارغش: کانی شناسی، دگرسانی و زمین شیمی

کانسار آنتیموان ارغش در جنوب نیشابور و در بخش شرقی زون سبزوار واقع شده است. این کانسار در مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی و نفوذی وابسته به ایوسن تا الیگوسن تشکیل شده است. کانی سازی از نوع پرکننده ی فضای خالی است و به‌صورت رگه ها، رگچه های نامنظم و برش‌ های گرمابی رخنمون دارد. کانی‌شناسی رگه‌ها نسبتاً ساده است و استیبنیت کانی اولیه آنتیموان‌دار است. کانی های پیریت، کالکوپیریت و اسفالریت سولفیدهای دیگری هستند که همراه با استیبنیت یافت می‌شوند. کوارتز، ایلیت، آدولاریا، کلریت، اپیدوت، کلسیت و کایولینیت مهمترین کانی‌های باطله ی گرمابی را تشکیل می دهند که در اطراف رگه‌ها تشکیل شده‌ اند. دگرسانی گرمابی در اطراف رگه ها دارای منطقه بندی است و سه نوع اصلی سیلیسی شدن در فاصله ی نزدیک به رگه ها، دگرسانی رسی پیرامون رگه ها و دگرسانی پروپیلیتی در فاصله ی دور از رگه ها را تشکیل می دهند. شدت دگرسانی رسی و سیلیسی شدن با افزایش عمق و دور شدن از رگه ها کاهش می یابد. ارزیابی داده های زمین شیمیایی بر پایه تحلیل های آماری چند متغیره، نشان دهنده ی همبستگی مثبت بین عناصر zn، ag، as و sb و الگوی توزیع مشابه این عناصر در گمانه های مورد بررسی است. ویژگی‌های کانی‌شناسی، دگرسانی و زمین شیمیایی منطقه ی مورد بررسی و مقایسه ی آن با کانسارهای اپی‌ترمال نشان می دهد که سامانه ی رگه ای کوارتز- آنتیموان ارغش در یک محیط اپی‌ترمال از نوع سولفیدی شدن پایین تشکیل شده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که جوشش و سردشدگی محلول گرمابی از مهمترین فرایندهای نهشت کانسنگ در منطقه ی مورد بررسی است.