ویژگی‌های زمین شیمیایی دایک‌های اسیدی تا حدواسط دربوم‌های گرانیتی و فلیشی جنوب زاهدان، جنوب شرق ایران

در بوم‌های گرانیتی و فلیشی واقع در جنوب زاهدان، دایک‌های آذرین با ترکیب اسیدی تا حدواسط برونزد دارند که از نظر تقسیم های زمین شناسی ایران وابسته به پهنه‌ی زمین درز سیستان هستند. این دایک‌ها دارای روندهای مختلف به ویژه روند غالب شمال غرب - جنوب شرق با طول چند کیلومتر و پهنای متوسط حدود پنج متر هستند. آنها اغلب چین خورده بوده و با سنگ های میزبان دارای مرز نمایان هستند و به مقدار کم و متفاوت سنگ های میزبان به ویژه مجموعه‌های فلیشی ائوسن را هورنفلسی کرده اند. گستره ترکیب سنگی آنها دیوریتی تا گرانودیوریتی و معادل‌های خروجی این سنگ هاست و بیشتر از کانی‌های اصلی پلاژیوکلاز، بیوتیت، هورنبلند و مقادیر متفاوتی از کوارتز تشکیل شده‌اند. بافت‌های پورفیری تا ریزدانه ای شاخص‌ترین بافت‌های موجود در آنها هستند. داده‌های زمین شیمیایی این دایک‌ها آشکار نمود که آنها ماهیت آهکی قلیایی، آهکی قلیایی پتاسیم بالا دارند و متاآلومین تا پرآلومین هستند. آنها از عناصر rb,sr,ba وzr  غنی شده اند، در حالی که از عناصر ni,co و v تهی شدگی نسبت به مرجع کندریت نشان می دهند. در نمودارهای بهنجارشده نسبت به کندریت و گوشته‌ی اوّلیه، همه دایک‌‌ها از عناصرخاکی نادر سبک (lree) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (hree) غنی شدگی نشان می‌دهند. نسبت eu/eu* از 0.99 تا 1.2 در آنها تغییر می کند. نمودارهای زمین ساختی ماگمایی و سنگ زایی، وابستگی این دایک‌ها را به پهنه‌های فرورانشی و کششی پس از برخورد نشان می دهند. آنها دارای خاستگاه آمفیبولیتی و از نظر زمین شیمیایی و محیط تشکیل شبیه توده‌های گرانیتوئیدی زاهدان هستند. از این رو، به نظر می‌رسد که مانند گرانیت زاهدان، ماگمای تشکیل دهنده‌ی این دایک‌ها نیز ازگوه گوشته‌ای بالای صفحه فرورو اقیانوس نئوتتیس به زیر صفحه ایران مرکزی پس از برخورد یا کمی پس از برخورد بوجودآمده است. 

geochemical characteristic of acidic to intermediate dykes in the granite and flysch of south zahedan, se of iran

there are acidic to intermediate igneous dykes in the granite and flysch zones at the south of zahedan,based on geological classification of iran, they are belong to the sistan suture zone (ssz). these dykes have different trends but usually northwest-southeast trend, with a several kilometers at the length and an average five meters the width. they are usually folding and often have sharp border with the host rocks, and a lot of to different make of metamorphosed surrounding rocks. they are mainly diorite to granodiorite and similar extrusive in composition, and have been formed of mainly plagioclase, biotite, hornblende and varying amounts of quartz minerals. these dyke have usually porphyry to microgranular textures. based on geochemical data they are calk-alkaline, high potassium calk-alkaline and meta-aluminous to peraluminous. they are enrichment from zr, rb, sr, br elements and depleted from v, ni, co elements compared to chondrite references. these dykes are enriched from light rare earth element (lree) to high rare earth elements (hree), compared to chondrite and primitive mantle. eu/eu* ratio changes between 0.99-1.2. tectonomagmic and petrogenesis diagrams shows that they are belonging to subduction and late post collision zones. they have an amphibolite sources and geochemically formation similar to zahedan granitoid environment. therefore, it seems that the magma forming these dykes, similar to the zahedan granite, was formed from the mantle wedge above the subduction plate of the neotethys ocean under central iran plate after to shortly after the collision.