تعیین خاستگاه کانه‌زایی اورانیوم در کانسار ناهنجاری 2 ساغند بر پایه زمین شیمی عناصر خاکی نادر در کانی اورانینیت، ایران مرکزی

ناهنجاری 2 ساغند در 180 کیلومتری شمال شرق استان یزد و به فاصله 40 کیلومتری شرق روستا ساغند و در شرق کوه تاشک قرار دارد. این منطقه بخشی از پهنه‌ فلززایی بافق-ساغند در خرده قاره ایران مرکزی است. واحد آتشفشانی-رسوبی کامبرین پیشین شامل سنگ‌های آتشفشانی حدواسط تا اسیدی، آهک دولومیتی و مقادیر کمی لایه‌های سنگ گچ میزبان کانه‌زایی آهن- اورانیوم در منطقه ساغند است. اورانینیت کانی اصلی میزبان اورانیوم بوده و با مگنتیت و پیریت همراه است. مولیبدنیت نیز به‌صورت جزئی در برخی از پهنه‌های کانی‌سازی حضور دارد. کانه‌زایی های آهن و اورانیوم در دو مرحله جدا انجام شده اند. مگنتیت و پیریت‌های درشت‌دانه مربوط به مرحله کانه‌زایی آهن و نوع ریزدانه آن‌ها مربوط به مرحله کانه‌زایی اورانیوم هستند. عیار اورانیوم در نمونه‌های تجزیه شده از 1365 تا ppm 4764 تغییر می‌کند. همچنین ce، fe، hf، nb، s، sc، ta، w، yb و zr دارای توزیع غیرعادی هستند و بیشترین گستره تغییرات مربوط به عناصر fe و s است. عناصر اصلی و خاکی نادر را با توجه به همراهی با اورانیوم می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول شامل s، fe، ce، dy، er و gd است که با اورانیوم ضریب همبستگی مثبت دارند و در شرایط یکسان با آن نهشته شده‌اند. دسته دوم شامل ti، hf و nb است که با اورانیوم ضریب همبستگی منفی دارند و به نظر می‌رسد که در شرایط متفاوتی نهشته شده‌اند. در نمودار الگوی توزیع عناصر خاکی نادر بهنجار شده نسبت به کندریت، eu و pr تهی‌شدگی و ce و sm غنی‌شدگی نشان می‌دهند. ترکیب شیمیایی اورانینیت و تشابه الگوی توزیع عناصر خاکی نادر در اورانینیت ناهنجاری 2 ساغند با ذخایر دگرنهادی نشان می‌دهد که کانه‌زایی اورانیوم در این منطقه از نوع دگرنهادیی بوده و دمای تشکیل آن براساس ترکیب شیمیایی و الگوی توزیع عناصر خاکی نادر در اورانینیت بین 200 تا 350 درجه سانتی‌گراد است.

determining the genesis of uranium mineralization in saghand anomaly-2 using geochemistry of rare earth elements in uraninite, central iran

saghand anomaly 2 is located in 180 km ne of yazd, 40 km east of saghand village and east of tashk mountain. this area is part of the bafgh-saghand metallogenic zone in the central iran zone. the early cambrian volcano-sedimentary unit consisting of intermediate- acidic volcanics, dolomitic limestone and small amounts of gypsum layers hosts iron-uranium mineralization in sagand region. uraninite is the main host of uranium associated with magnetite and pyrite. molybdenite is rarely present in some parts f mineralization zones. fe and u mineralizations occurr in two separate stages. coarse-grained magnetite and pyrite are related to the fe-mineralization stage while their fine-grained types form in the u-mineralization stage. the u content varies between 1365 and 4764 ppm in the analysed samples. as well as, ce, fe, hf, nb, s, sc, ta, w, yb and zr show enrichment, and fe and s have the largest ranges of changes. the major and rare earth elements can be divided into two groups according to their association with u. the first group includes s, fe, ce, dy, er and gd that show positive correlation with u and form in the same condition. the second group including ti, hf and nb, have negative correlation with u and probabely form in the different condition. the rare-earth elements diagram show depletion in eu and pr and enrichment in ce and sm. the chemical composition of uraninite and the similarity of the distribution pattern of rare earth elements in uraninite of saghand anomaly 2 with metasomatic deposits show that the uranium mineralization in saghand anomaly 2 is metasomatic type and based on the chemical composition and distribution pattern of rare earth elements in the uraninite its formation temperature is between 200 and 350 ̊c.