سنگ‌نگاری و زمین‌شیمی ماسه سنگ‌های سازند سیبزار (دونین میانی) در شرق نیشابور: کاربردی برای موقعیت زمین‌ساختی و آب و هوای دیرینه

ﺳﺎﺯﻧﺪ ﺳﻴﺒﺰﺍﺭ (ﺩﻭﻧﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﻲ) ﺩﺭ 30 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻱ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺴﺘﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻻﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ، آذرین لایه ﺑﺎﺯﺍﻟﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺴﺘﻮﻥ ﺗﺎ ﺩﻭﻟﺴﺘﻮﻥ ﻫﺎﻱ ﺁﻫﻜﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ 334 ﻣﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﻴﺎﻥ ﻻﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻛﻮﺍﺭﺗﺰﻫﺎﻱ ﺭﻳﺰﺩﺍﻧﻪ ﺗﺎ گاهی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺍﻧﻪ، با مقادیر کمی از ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺕ ﻭ ﺧﺮﺩﻩ ﺳﻨﮓ‌های رسوبی ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻫﺎﻱ برآمده ﺍﺯ سنگ نگاری ﻭ جایابی ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ رده ﺑﻨﺪﻱ ﺳﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﺭﺳﻮﺑﻲ (qfrf)، ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﺳﻴﺒﺰﺍﺭ بیشتر ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻛﻮﺍﺭﺗﺰ ﺁﺭﻧﺎﻳﺖ ﻭ نیمه ﺁﺭﻛﻮﺯ و ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ، ﻟﻴﺖ ﺁﺭﻧﺎﻳﺖ (خرده سنگی) است. با بررسی های زمین شیمیایی، فراوانترین اکسیدهای اصلی در این ماسه سنگ ها، sio2 و al2o3 با غلظت میانگین به ترتیب 77.8 و 8.3 درصد وزنی هستند. با توجه به نسبت‌های sio2/al2o3 و na2o/k2o و سایر مقادیر اکسیدهای اصلی و عناصر فرعی چون cao، fe2o3، tio2، zr و v، این ماسه سنگ‌‌‌‌ها دارای مقادیر کوارتز متوسط تا بالا و خاستگاه رسوبی کوارتزی بوده و در یک حوضه درون کراتونی در کرانه غیرفعال قاره‌‌‌‌‌ای واقع هستند. سنگ خاستگاه این ماسه سنگ‌‌‌‌ها از نوع آذرین حدواسط تا اسیدی بوده و دستخوش درجه های متوسط تا شدیدی از هوازدگی شیمیایی شده‌‌‌اند. با توجه به شواهد، منبع رسوب های آذرین سیلی آواری برای ماسه سنگ‌های سازند سیبزار از ورقه‌های عربستان و آفریقا بوده است.

petrography and geochemistry of sibzar formation (middle devonian) sandstones in east of neyshabour: implications for tectonic setting and paleoclimate

the sibzar formation (middle devonian) is located 30 km of east of neyshabur city and it is composed of lower dolostone and intercalations of sandstone, middle basaltic sill, and upper dolostone to limy dolostone, with a thickness of 334 m. the sandstone intercalations of this formation have fine to sometimes medium-grained quartz, with low values of feldspar, and rock fragment. according to the data obtained from petrography studies and plot them on the sedimentary rocks classification diagram (qfrf) sandstones of the sibzar formation were mostly quartzarenite and subarkose and in some samples litharenite. from the perspective of geochemical studies, the most abundant major oxides in these sandstones are sio2 and al2o3 with an average concentration of 77.8 and 8.3 (wt%), respectively. according to the ratios of sio2/al2o3 and na2o/k2o and other amounts of major oxides and trace elements such as cao, fe2o3, tio2, zr, and v, these sandstones have medium to high values of quartz, have a quartzose sedimentary provenance, and are located in an intracratonic basin on the passive continental margin. source rocks of these sandstones are intermediate to felsic igneous rock and have been affected by moderate to extreme degrees of chemical weathering.