فرایند‌های ماگمایی در ارتباط با تشکیل سنگ‌‌های آتشفشانی آندزیتی ائوسن کوه کلوت قندهاری (شمال غرب انارک، استان اصفهان)

کوه کلوت قندهاری در حدود 40 کیلومتری شمال غرب انارک (استان اصفهان) واقع است. این منطقه بخشی از ایران مرکزی است و در غرب قطعه یزد و نزدیک به افیولیت عشین و محل عبور گسل کویر بزرگ قرار دارد. در شمال غرب انارک، مجموعه افیولیتی عشین، با سنگ آهک‏‌های پالئوسن پوشانده شده و با سنگ‏‌های آتشفشانی ائوسن قطع گردیده است. سنگ‏‌های آتشفشانی ائوسن نیز با استوک گابرویی-دیوریتی ائوسن پسین قطع شده‏‌اند. سنگ‌های آتشفشانی ائوسن کوه کلوت قندهاری بیشتر از نوع آندزیت بوده که در نمونه دستی از خاکستری تیره تا روشن متغیر بوده و دارای بیگانه سنگ‌های آمفیبولیت هستند. بافت‏‌های پورفیری، خال خال، جریانی، غربالی و گلومروپورفیری مهم‌ترین بافت‌ها هستند. درشت‌بلورهای سازنده این آندزیت‏‌ها شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و کلینوپیروکسن هستند و زمینه سنگ نیز از این کانی‌ها و نیز سانیدین، مگنتیت و آپاتیت تشکیل شده است. کانی‏‌های زئولیت،کلریت، اپیدوت، سریسیت، کائولینیت و کلسیت نیز کانی های ثانویه ناشی از دگرسانی هستند. نتایج تجزیه شیمی کانی‏‌ها نشان می‌دهد که پلاژیوکلازها از نوع آندزین تا لابرادوریت (مقدار آنورتیت 30.1 تا 52.3 درصد)، پتاسیم فلدسپارها از نوع سانیدین (مقدار ارتوکلاز 68.6 تا 71.3 درصد)، آمفیبول‏‌ها کلسیمی و از نوع پارگاسیت (با عدد منیزیم 0.58 تا 0.71) و کلینوپیروکسن‏‌ها از نوع دیوپسید (با عدد منیزیم 0.91 تا 0.93) هستند. داده‌های زمین شیمیایی سنگ کل عناصر اصلی نشان می‌دهد که این سنگ‌ها بیشتر از نوع آندزیت و تراکی‌آندزیت‌های آهکی قلیایی هستند. درنمودارهای سنگ‏‌های آتشفشانی ائوسن کوه کلوت قندهاری بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه، نمونه ها غنی از عناصر خاکی نادر سبک (lree) و عناصر سنگ دوست بزرگ یون (lile) و فقیر از عناصر با شدت میدان بالا (hfse، چون (ti, ta, nb هستند که مشخصه‏‌ای از فعالیت ماگمایی در ارتباط با فرورانش است. داده‏‌های زمین شیمیایی نشان می‌دهند که ماگمای اولیه سازنده سنگ‌های آتشفشانی ائوسن این منطقه از ذوب بخشی با درجه متوسط یک اسپینل لرزولیت گوشته سنگ کره ای به‌دست آمده اند. دلیل رخداد این فعالیت آتشفشانی نیز به احتمال بسیار فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس پیرامون خردقاره شرق- ایران مرکزی (پوسته اقیانوسی عشین و نایین) است. این سنگ‌ها از نظر محیط زمین ساختی شبیه سنگ‌های موجود در قوس‌های آتشفشانی هستند.       

magmatic evolution of the andesitic eocene volcanic rocks in the kuh-e- kalut-e-ghandehari (nw of anarak, isfahan province)

the kuh-e-kalut-e-ghandehari is located about 40 km northwest of the anarak (northeast of isfahan). this area is a part of the central iran that is situated in west of the yazd block; near to the ashin ophiolite and drastic directional changes of the great kavir fault. in the northwest of anarak, the ashin ophiolite is covered by the cretaceous limestones, and crossed by the eocene volcanic rocks. the upper eocene gabbro-diorite stock cross cuts the eocene volcanic rocks. andesites are the predominant unit of the eocene volcanic rocks. they are grey to dark- grey in colour and have amphibolite xenolith. the main textures of these volcanic rocks are porphyritic, poikilitic, trachytic, sieved texture and glomeroporphyritic. the main phenocrystic minerals of andesites are plagioclase, amphibole and clinopyroxene situated in a matrix of the same minerals and sanidine, magnetite and apatite. secondary minerals are formed as a result of the hydrothermal alteration and comprise zeolite, chlorite, epidot, sericite, kaolinite and calcite. mineral chemistry indicates that plagioclases are andesine to labradorite (an= 30-52%), k-feldspars are sanidine (or= 68-71%), amphiboles are calcic with pargasite composition (mg#= 0.58-0.71), and clinopyroxenes are diopside (mg#= 0.91-0.93) in composition. whole rocks chemical analyses indicate that these andesite and trachy-andesite rocks have calc-alkaline property. the chondrite and primitive mantle-normalized ree and multi-element patterns show lree and lile enrichment and hfse (ti, ta, nb) depletion, which are characteristics of the subduction-related magmas. these data indicate that the primary magmas were genarated by medium degrees of partial melting of the lithospheric mantle spinel lherzolite. subduction of the central-east-iranian microcontinent (ceim)-confining oceanic crusts (naein and ashin oceanic crusts) are possibly the reason of this volcanism. geochemistry of these volcanic rocks are similar to the arc-related ones.