زمین‌شیمی و خاستگاه کانی‌های عناصر خاکی نادر در کانسار بوکسیت کارستی تنگ‌پیرزال، کمربند چین خورده زاگرس، جنوب‌غرب ایران

در این پژوهش، زمین‌شیمی و خاستگاه کانی‌های عناصر خاکی نادر (ree) در کانسار بوکسیت کارستی تنگ‌پیرزال بررسی می شود. این کانسار در 45 کیلومتری‌شرق شهرستان دهدشت در بخش مرکزی کمربند چین‌خورده زاگرس واقع است. توده معدنی شامل مجموعه‌ای از عدسی‌های بهم پیوسته است که به شکل پرکننده‌ حفره‌های عمیق کارستی، فرورفتگی‌ها و شکستگی‌ها در کربنات‌های بخش بالایی سازند سروک با سن سنومانین-تورونین میزبان هستند و از نظر ساختاری با گسل‌های راستا لغز کنترل می‌شوند. در بوکسیت‌ تنگ‌پیرزال، رایج‌ترین کانی‌های ree فلوئوروکربنات‌های گروه باستنازایت هستند که مجموعه ای از محلول های جامد را بین پاریزایت (cace2(co3)3f2) و باستنازایت (ceco3f) تشکیل می‌دهند. چگونگی تشکیل باستنازایتce- و پاریزایت-ce نشان می‌دهد که ce به صورت کمپلکس‌های فلوراید و/یا کربناتفلوراید به آسانی با محلول‌های اسیدی فرورو شسته شده و سرانجام در شرایط قلیایی و کاهشی در نزدیکی سنگ بستر کربناتی ته‌نشین می‌شوند. سریانیت (ceo2) بیشتر به صورت دانه‌های بسیار ریز بلور و گاهی پراکنده در حفره های زمینه مخفی بلور دیده می‌شوند. ته‌نشست سریانیت ممکن است به دلیل غلبه شرایط اسیدی/اکسیدی در بخش‌های بالایی افق بوکسیتی باشد. بررسی توزیع عمودی شاخص های ce/ce*، eu/eu*، (la/yb)n، و مجموع reeها نشان‌دهنده غنی‌شدگی پیشرونده ree و تفکیک کم عناصر خاکی نادر سبک به سنگین (lree/hree) به سمت بخش‌های پایینی افق بوکسیتی تنگ‌پیرزال است. در این کانسار، رفتار ce متفاوت از سایر reeهاست و نوسان هایی در بی‌هنجاری سریم (ce/ce*) در طول افق بوکسیتی به چشم می‌خورد که می‌تواند در ارتباط با نوسان های دوره‌ای سطح آب زیرزمینی در پاسخ به تغییرات محیطی باشد.    

geochemistry and genesis of rare earth minerals in the tange pirzal karstic bauxite deposit, zagros folded belt, sw (iran)

the present study focuses on the geochemistry and genesis of ree minerals in the tange pirzal karst bauxite deposit. the deposit is located about 45 km east of dehdasht city in the central part of the zagros fold belt. the ore bodies comprise a series of contiguous lenses that occur as infills of deep karst cavities, depressions, and fractures within the upper neritic carbonates of the cenomanian–turonian sarvak formation and are structurally controlled by strikeslip fault systems. the most frequent authigenic ree minerals are fluorocarbonates of bastnäsite group that form a solid solution series between end members parisite (cace2(co3)3f2) and bastnasite (ceco3f). the formation of bastnasitece and parisitece suggests that cerium as fluoride and/or carbonate–fluoride complexes were simply leached by acidic downward solutions and finally precipitated on the geochemical barrier of the carbonate bedrock under alkaline and reducing conditions. cerianite (ceo2) occurs mainly as fine grains in the porous aggregates of the cryptocrystalline matrix. cerianite precipitation may occur due to the predominance of acidic/oxide conditions in the upper parts of the bauxite profile. examination of the vertical distribution of the ∑ree, (la/yb)n, ce/ce*, and eu/eu* indexes indicates progressive enrichment of the ree and slight lree/hree fractionation toward the lower parts of the bauxite profile. cerium behaves differently from the other rees and shows fluctuating behavior throughout the tange pirzal profile, which can be related to periodical fluctuations of the groundwater table in response to environmental changes.