بررسی الگوی توزیع عناصر خاکی نادر(rees) در آپاتیت‌های هرمز به عنوان رهیافت اکتشافی با استفاده از مقایسه توزیع الگوی عناصر اصلی و خاکی نادر در ریولیت‌های گنبد نمکی هرمز و گچین

گنبدهای نمکی هرمز و گچین به ترتیب در 17 کیلومتری جنوب و 50 کیلومتری غرب بندرعباس، بر کمربند زاگرس واقع هستند. رخنمون‏‏های گسترده‏ای از سنگ‏ها و توف ریولیتی در این گنبدهای نمکی دیده می‏شود. کانی های اصلی تشکیل‌دهنده ریولیت ها شامل هماتیت، مگنتیت، پیریت، آهکیوپیریت و آپاتیت (گنبد نمکی هرمز) هستند. بر پایه شواهد زمین شیمیایی، سنگ‏های ریولیتی هرمز و گچین وابسته به سری‏های ماگمایی آهکی قلیایی تا شوشونیتی هستند و طی یک نظام زمین‏ساختی از نوع کمان‏های آتشفشانی کرانه فعّال قاره‏ای تشکیل شده‏اند. نبود ناهنجاری های منفی nb و مثبت pb در ریولیت‏های هرمز و گچین نشان دهنده ماگمای برآمده از خاستگاه گوشته ای با آلودگی کمی از سنگ های پوسته ای و وابسته به فرورانش است. مقدار میانگین نسبت‏های (la/yb)n و (ce/yb)n به عنوان شاخص نسبت عناصر خاکی نادر سبک (lree) به سنگین  (hree) نشان دهنده‏ی غنی‏شدگی آشکار lreeها نسبت به hreeها برای سنگ‏های ریولیتی هرمز در برابر سنگ‏های ریولیتی گچین است. همبستگی قوی و مثبت بین مجموعه عناصر خاکی نادر با مجموعه اکسیدهای آهن، فسفات، کلسیم و همچنین ناهنجاری های مثبت la و ce و منفی p در نمونه‏های ریولیتی هرمز نسبت به نمونه‏های گنبد نمکی گچین، پیامد حضور کانی آپاتیت در این سنگ‏هاست. الگوی پراکندگی عناصر خاکی نادر سبک در آپاتیت‏های گنبد نمکی هرمز از روند منظم‏تر و یکنواخت‏تری پیروی می‏کند، به طوری که lreeها سازگاری بیشتری برای تمرکز در کانی آپاتیت نشان می‏دهند. پایین بودن مقدار eu/eu* در آپاتیت‏های هرمز (0/04-0/01 ppm) نسبت به ریولیت‏های هرمز (ppm 1.1-0.3) می‏تواند بیانگر تغییر ترکیب ماگمایی طی تشکیل آپاتیت‏ها باشد. افزون بر این، افزایش ناهنجاری منفی eu می‏تواند به دلیل تبلور فلدسپارها باشد که  euرا از مذاب جدا کرده و در خود متمرکز می‏سازند و در آپاتیت های هرمز نشانگر درجه جدایش بالاست. آپاتیت‏‌های گنبد نمکی هرمز، با غنی‏شدگی lreeها نسبت به hreeها، ناهنجاری های منفی eu و مثبت ce و غلظت‏‌های عناصر خاکی نادر قابل توجه تا ppm 8882 به عنوان کانی رهیافت نقش مهمی در ارزیابی توزیع عناصر خاکی نادر در ریولیت گنبد نمکی هرمز دارند. 

investigation of distribution pattern of rare earth elements (rees) in hormuz apatites as an exploratory approach using comparison of the distribution pattern of major rees elements in rhyolites of hormuz and gachin salt domes

hormuz and gachin salt domes are located on the zagros belt, about 17 km south and 50 km west of bandar abbas, respectively. extensive outcrops of rhyolite and tuffs are observed in these salt domes. the main constituent minerals of rhyolite include hematite, magnetite, pyrite, chalcopyrite and apatite (hormuz salt dome). geochemical evidence indicates that the rhyolite of the hormuz and gachin domes belongs to the calcalkaline to shoshonitic of magmatic series and formed during a tectonic regime of active continental margin volcanic arcs. absence of negative nb anomaly and positive anomaly of pb in hormuz and gachin rhyolites indicate magma derived from the mantle source with low contamination from crustal rocks and subductiondependent. the average ​​of (la/yb)n and (ce/yb)n ratios as index (lree/hree) indicate high enrichment of lree against hree for hormuz rhyolite versus gachin rhyolite,. strong and positive correlation between σree with fe, p and ca oxides as well as positive la and ce anomalies and negative p anomaly in hormuz rhyolite samples compared to gachin samples, are consequence of the presence of apatite mineral in these rocks. the distribution pattern of light rare earth elements in hormuz salt dome apatites show a more regular and uniform trend. thus (lree) show more adaptation to focus on apatite minerals. the low ratios of eu/eu* in apatites of hormuz (0.011.04 ppm) rather than ryholites of gachin (0.13.1 ppm) shows changes in the magma composition during the formation of apatites. in addition, increases in negative eu anomaly can be due to the crystallization of feldspars that separate eu from the melt and its concentration; therefore, the hormuz apatites indicates a high degree of differentiation. in hormuz salt dome apatites, enrichment of lree to hree, negative eu and positive ce anomalies and significant σree concentrations up to 8882 ppm as the indicator mineral plays an important role in evaluating the distribution of rare earth elements in the rhyolite of the hormuz salt dome.